Wiosenne kwiatki z muzealnej rabatki :-)
↧
↧
Czerwone "miseczki" - owocniki grzyba z rodzaju czarka Sarcoscypha sp.
↧
Wróbel śródziemnomorski Passer hispaniolensis - kuzyn "naszego" wróbla
20 marca, jak co roku, obchodzimy ŚWIATOWY DZIEŃ WRÓBLA. Rok temu zaprezentowaliśmy Wam informacje na temat naszego wróbla zwyczajnego Passer domesticus - jego wyglądu, zwyczajów, historii i zagrożeń (czytaj: 20 marca - ŚWIATOWYM DNIEM WRÓBLA ;-)). Dziś chcemy Wam przedstawić jego południowego "kuzyna". W południowej i południowo-wschodniej Europie oraz północnej Afryce spotkać można wróbla śródziemnomorskiego Passer hispaniolensis, nazywanego też południowym. Gatunek ten mieliśmy okazję obserwować wielokrotnie m.in. podczas pobytu w Bułgarii, Rumunii, Turcji, Tunezji i Maroko.
czarna barwa na piersi i bokach ciała widoczna jest szczególnie w okresie godowym |
u samców, szczególnie w okresie godowym, wierzch głowy jest kasztanowo-brązowy, u niektórych osobników zależnie od stopnia wytarcia upierzenia widoczne są jeszcze jasnoszare zakończenia piór |
wróbel śródziemnomorski ma także bardziej skontrastowane niż nasz gatunek pasy na grzbiecie i barkówkach, jest to najbardziej wyraźne w okresie lęgowym |
samice wróbla śródziemnomorskiego, szczególnie w okresie spoczynkowym, są prawie nieodróżnialne od samic wróbla zwyczajnego |
ich upierzenie jest prawie identyczne; choć widywaliśmy także samice, które w okresie lęgowym miały wyraźne podłużne pasy na bokach ciała |
↧
Przylaszczka pospolita Hepatica nobilis
↧
Rozpoznawanie wieku myszołowa zwyczajnego Buteo buteo – część II (ptaki w upierzeniu immaturalnym – w drugim kalendarzowym roku życia jesienią i wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia)
W jednym z poprzednich postów pisaliśmy o upierzeniu juwenalnym (młodocianym) myszołowa zwyczajnego (zobacz tutaj: Rozpoznawanie wieku myszołowa zwyczajnego Buteo buteo – część I (ptaki w upierzeniu juwenalnym - w pierwszym kalendarzowym i wiosną drugiego kalendarzowego roku życia)), dziś prezentujemy fotografie osobników, które wymieniły część piór juwenalnych, w wyniku pierwszego częściowego pierzenia, na pióra typu adulturalnego– dorosłego. Inspiracją do tego postu, było nie tylko to, że ptaki w szatach przejściowych są ciekawsze w oznaczaniu niż osobniki w pełnym upierzeniu juwenalnym lub dorosłym, ale także fakt, że udało nam się dwukrotnie schwytać dwa osobniki tego gatunku i udokumentować ich upierzenie – najpierw juwenalne, a potem z wymienioną częścią piór na adulturalne – co dało nam rzadką możliwość prześledzenia jak zmienia się wzór na piórach tego samego osobnika w zależności od szaty.
Upierzenie niedojrzałe – immaturalne (w drugim kalendarzowym roku życia jesienią lub wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia). Jest to szata mieszana (immaturalna) piór upierzenia młodocianego (juwenalnego) i dorosłego (adulturalnego) uzyskiwana w wyniku pierzenia, które ma miejsce w drugim kalendarzowym roku życia. Wymiana lotek w tym pierzeniu rozpoczyna się zwykle wcześniej niż u ptaków dorosłych, bo od (marca) kwietnia/maja i trwa do września drugiego kalendarzowego roku życia. Po tym pierzeniu (jesienią drugiego i wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia) większość ptaków ma już wymienioną większość pokryw ciała i skrzydeł, sterówki i zmienną liczbę lotek. W obrębie lotek pierwszorzędowych zwykle wymienione są wewnętrzne pióra, a zewnętrzne pozostają juwenalne– zwykle dwa, trzy, ale może być ich nawet pięć. W obrębie lotek drugorzędowych także może być wymieniona zmienna liczba lotek – zwykle pozostaje kilka niewymienionych juwenalnych piór (od jednego do nawet ośmiu). Ulegają one wymianie z kilku centrów, więc pióra obu typów –juwenalnego i adulturalnego są naprzemiennie ułożone – co widoczne jest na zamieszczonych poniżej zdjęciach. Numerację pozostawionych juwenalnych lotek oraz ich łączną liczbę (w nawiasie) u ptaków przez nas schwytanych zestawiliśmy w poniższej tabeli. Zwykle osobniki w tym wieku mają także pozostawione pojedyncze juwenalne (często odpowiadające lotkom) pokrywy pierwszorzędowe, duże pokrywy skrzydłowe oraz pióra skrzydełka i pojedyncze pióra pokrywowe ciała. Bardzo zaawansowane w pierzeniu osobniki mogą mieć tylko jedną nieprzepierzoną lotkę pierwszorzędową (najbardziej zewnętrzną). Ponoć może być i tak, że wszystkie juwenalne pióra zostają przepierzone – oznaczenie takich ptaków może być dokonane na podstawie jasnej jeszcze tęczówki oka oraz wzorze na piórach pierwszej szaty dorosłego typu (adulturalnych), który może mieć nieco pośredni charakter między juwenalnym a adulturalnym. Pióra spodu ciała i pokryw podskrzydłowych mają bardziej prążkowany wzór (juwenalne pióra mają plamki o kształcie podłużnych grotów lub wydłużonych serduszek). Lotki i sterówki mają szerokie ciemne pręgi przedkońcowe i zwykle drobniejsze i gęściejsze prążkowanie na chorągiewkach. Pióra adulturalne są też dłuższe i szersze niż pióra pierwszej szaty – wystają więc zwykle ponad krawędź skrzydła. Mają także bardziej zaokrąglone końce, juwenalne lotki ze względu na spłowienie i wytarcie są znacznie jaśniejsze i bardziej zaostrzone ze zniszczonymi końcami. Opisane tutaj myszołowy jesienią (do 31 grudnia) oznaczmy jako ptaki w drugim kalendarzowym roku życia, a wiosną (od 1 stycznia) jako ptaki w trzecim kalendarzowym roku życia.
Upierzenie niedojrzałe – immaturalne (w drugim kalendarzowym roku życia jesienią lub wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia). Jest to szata mieszana (immaturalna) piór upierzenia młodocianego (juwenalnego) i dorosłego (adulturalnego) uzyskiwana w wyniku pierzenia, które ma miejsce w drugim kalendarzowym roku życia. Wymiana lotek w tym pierzeniu rozpoczyna się zwykle wcześniej niż u ptaków dorosłych, bo od (marca) kwietnia/maja i trwa do września drugiego kalendarzowego roku życia. Po tym pierzeniu (jesienią drugiego i wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia) większość ptaków ma już wymienioną większość pokryw ciała i skrzydeł, sterówki i zmienną liczbę lotek. W obrębie lotek pierwszorzędowych zwykle wymienione są wewnętrzne pióra, a zewnętrzne pozostają juwenalne– zwykle dwa, trzy, ale może być ich nawet pięć. W obrębie lotek drugorzędowych także może być wymieniona zmienna liczba lotek – zwykle pozostaje kilka niewymienionych juwenalnych piór (od jednego do nawet ośmiu). Ulegają one wymianie z kilku centrów, więc pióra obu typów –juwenalnego i adulturalnego są naprzemiennie ułożone – co widoczne jest na zamieszczonych poniżej zdjęciach. Numerację pozostawionych juwenalnych lotek oraz ich łączną liczbę (w nawiasie) u ptaków przez nas schwytanych zestawiliśmy w poniższej tabeli. Zwykle osobniki w tym wieku mają także pozostawione pojedyncze juwenalne (często odpowiadające lotkom) pokrywy pierwszorzędowe, duże pokrywy skrzydłowe oraz pióra skrzydełka i pojedyncze pióra pokrywowe ciała. Bardzo zaawansowane w pierzeniu osobniki mogą mieć tylko jedną nieprzepierzoną lotkę pierwszorzędową (najbardziej zewnętrzną). Ponoć może być i tak, że wszystkie juwenalne pióra zostają przepierzone – oznaczenie takich ptaków może być dokonane na podstawie jasnej jeszcze tęczówki oka oraz wzorze na piórach pierwszej szaty dorosłego typu (adulturalnych), który może mieć nieco pośredni charakter między juwenalnym a adulturalnym. Pióra spodu ciała i pokryw podskrzydłowych mają bardziej prążkowany wzór (juwenalne pióra mają plamki o kształcie podłużnych grotów lub wydłużonych serduszek). Lotki i sterówki mają szerokie ciemne pręgi przedkońcowe i zwykle drobniejsze i gęściejsze prążkowanie na chorągiewkach. Pióra adulturalne są też dłuższe i szersze niż pióra pierwszej szaty – wystają więc zwykle ponad krawędź skrzydła. Mają także bardziej zaokrąglone końce, juwenalne lotki ze względu na spłowienie i wytarcie są znacznie jaśniejsze i bardziej zaostrzone ze zniszczonymi końcami. Opisane tutaj myszołowy jesienią (do 31 grudnia) oznaczmy jako ptaki w drugim kalendarzowym roku życia, a wiosną (od 1 stycznia) jako ptaki w trzecim kalendarzowym roku życia.
Tabela. Numeracja i liczba (w nawiasie) niewymienionych lotek juwenalnego typu w obu skrzydłach myszołowów stwierdzona u schwytanych lub znalezionych martwych wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia.
The numbering and number (in parentheses) juvenile remiges of Common Buzzards found in captured or found dead birds in the spring of the third calendar year of life.
lewe skrzydło left wing | prawe skrzydło right wing | ||
lotki pierwszorzędowe (numeracja od wewnętrznej) primaries (descendent numbering, feathers counted from inside and out) | lotki drugorzędowe (numeracja od zewnętrznej) secondaries (ascendent numbering, feathers counted from outside and in) | lotki drugorzędowe (numeracja od zewnętrznej) secondaries (ascendent numbering, feathers counted from outside and in) | lotki pierwszorzędowe (numeracja od wewnętrznej) primaries (descendent numbering, feathers counted from inside and out) |
DA 14001 (14.01.2001) Wrocław | |||
7-10 (4) | 3-4, 8-10 (5) | 3-4, 8-10 (5) | 6-10 (5) |
DA 14003 (16.02.2001) Wrocław | |||
7-10 (4) | 3-4, 7-9 (5) | 2-4, 7-10 (7) | 7-10 (4) |
DA 14009 (01.01.2002) Wrocław | |||
8-10 (3) | 3-4, 8-9 (4) | 3-4, 8-9 (4) | 8-10 (3) |
DA 23824 (09.01.2013) Góra św. Anny | |||
9-10 (2) | 4 (1) | 4 (1) | 8-10 (3) |
DA 14078 (16.01.2013) Góra św. Anny | |||
9-10 (2) | 4, 8-9 (3) | 4, 9 (2) | 10 (1) |
DA 23826 (30.01.2013) Góra św. Anny | |||
8-10 (3) | 2-4, 7-10 (7) | 2-4, 7-10 (7) | 9-10 (2) |
DA 23822 (16.02.2010) Góra św. Anny | |||
9-10 (2) | 4-9 (6) | 8 (1) | 9-10 (2) |
MŚO/DP/10886 (marzec) | |||
9-10 (2) | – (0) | – (0) | 9-10 (2) |
MŚO/DP/11459 (marzec) | |||
8-10 (3) | 4, 9 (2) | 4 (1) | 8-10 (3) |
wszystkie starówki tego osobnika są dorosłego typu, przedkońcowy pasek jest wyraźnie szerszy od pozostałych; jak wyglądał ten osobnik w pełnym juwenalnym upierzeniu rok wcześniej można zobaczyć tutaj: Rozpoznawanie...) |
mimo, że przepierzone - sterówki tego osobnika nie mają typowo szerokiego paska przedkońcowego, ma on bardziej charakter przejściowy między upierzeniem juwenalnym a adulturalnym; jak wyglądał ten osobnik w pełnym juwenalnym upierzeniu rok wcześniej można zobaczyć tutaj: Rozpoznawanie...) |
sterówki tego osobnika mają wyraźnie zaznaczony szeroki pas przedkońcowy |
↧
↧
Życzenia świąteczne
Drodzy Sympatycy naszego bloga!
Aby Wielkanoc w tym właśnie roku,
nadeszła z sukcesem u Waszego boku,
aby życie układało Wam się zdrowo,
zarówno prywatnie, jak i zawodowo.
Jak najwięcej chwil radosnych
i przepięknej, ciepłej wiosny!
nadeszła z sukcesem u Waszego boku,
aby życie układało Wam się zdrowo,
zarówno prywatnie, jak i zawodowo.
Jak najwięcej chwil radosnych
i przepięknej, ciepłej wiosny!
na zdjęciu "naturalne" pisanki w gnieździe sieweczki rzecznej Charadrius dubius |
ubarwienie jaj sieweczki rzecznej, podobnie jak innych ptaków z rodziny siewkowatych Charadriidae, sprawia, że doskonale wtapiają się w tło podłoża... |
i tym samym "znikają" z pola widzenia potencjalnych drapieżników |
kamuflaż jest perfekcyjny |
↧
Rozpoznawanie drugorocznych samic błotniaka łąkowego Circus pygargus
Po poście opisującym upierzenie drugorocznego samca błotniaka łąkowego Circus pygargus (zobacz tutaj: Nasz pierwszy schwytany drugoroczny samiec błotniaka łąkowego), przyszła kolej na zaprezentowanie zdjęć drugorocznych samic tego gatunku. Od 2006 roku udało nam się schwytać już siedem takich samic. Początkowo było to dla nas dużym zaskoczeniem, ale takie samice często przylatują z zimowisk i z powodzeniem przystępują do rozrodu. Nasi czescy koledzy byli bardzo zaskoczeni tym faktem ponieważ nie mieli u siebie takich przypadków. Z kolei z informacji przesłanych przez Niemców wynika, że około 5% samic w badanej przez nich populacji tego gatunku to ptaki w drugim kalendarzowym roku życia.
Upierzenie przejściowe, czyli w trakcie zmiany upierzenia juwenalnego na pierwsze upierzenie adulturalne (zima pierwszego kalendarzowego roku/wiosna drugiego kalendarzowego roku/jesień drugiego kalendarzowego roku życia). Podobnie jak u samców, pierwsze pierzenie juwenalnych samic zaczyna się już na zimowiskach. Rozpoczyna się wymianą pokryw ciała, ma jednak zróżnicowany zakres – niektóre osobniki mogą mieć wiosną drugiego roku życia wymienioną większość piór ciała z wyjątkiem lotek, inne tylko pojedyncze pióra na piersi, karku i grzbiecie. Większość typowych osobników wiosną drugiego roku życia ma wymienione pióra na piersi, głowie, karku i grzbiecie, oraz zmienną liczbę piór wśród barkówek, małych i średnich pokryw skrzydłowych. Niektóre osobniki pierzą zimą także pojedyncze pióra w ogonie (najczęściej środkową parę). Pierwsze całkowite pierzenie lotek błotniaków łąkowych rozpoczyna się od wypadnięcia pierwszej wewnętrznej lotki pierwszorzędowej i ma miejsce wcześniej niż pierzenie ptaków dorosłych – zwykle między połową maja/początkiem czerwca. Jest ono zawieszane podobnie jak u ptaków dorosłych przed rozpoczęciem wędrówki, a następnie kończone na zimowiskach. W okresie karmienia piskląt (połowa czerwca – połowa lipca), czyli wtedy kiedy są najbardziej aktywne w pobliżu gniazd, samice mają najczęściej przepierzone zwykle cztery/pięć wewnętrznych lotek pierwszorzędowych i nieprzepierzone cztery do sześciu zewnętrznych lotek juwenalnego typu. W końcu sierpnia ptaki mają zwykle wymienione sześć do dziewięciu wewnętrznych lotek pierwszorzędowych – pozostałe wymieniane są na zimowiskach. O ile w przypadku samców odróżnienie drugorocznych osobników, ze względu na duże różnice między brązową szatą juwenalną, a szarą – adulturalną nie nastręcza wiele problemów, to w przypadku samic odróżnienie ptaków w drugim roku życia od starszych wymaga pewnego opatrzenia. Pierwsze co rzuca się w oczy, szczególnie wiosną, to: płowy spód ciała, który jest bardziej jednolity (bez wyraźnych podłużnych plam); podobnie bardziej jednolite (bez wyraźnego rysunku) są pokrywy podskrzydłowe wraz z podbarkówkami; zwykle też lotki drugorzędowe szaty juwenalnej są (od spodu) jednolicie ciemne lub też mają bardzo niewyraźny rysunek w postaci pasów – typowych dla dorosłych samic; rysunek na głowie, szyi i karku także jest bardziej skontrastowany – w okresie tym może on przypominać nawet rysunek bardziej charakterystyczny dla błotniaka stepowego Circus macrourus ( jasna obroża).Wszystkie te cechy najbardziej wyraźne są wiosną, w miarę postępowania procesu pierzenia, a tym samym zwiększania się udziału piór dorosłego typu w upierzeniu, stają się coraz mniej widoczne. Pomocne w oznaczaniu może być także to, że drugoroczne samice zwykle mają bardziej zaawansowane pierzenie lotek niż starsze samice i zwykle mają wyraźniejsze ubytki w upierzeniu. Tęczówka drugorocznych samic jest zwykle ciemniejsza niż dorosłych i może być jednolicie brązowa, lub częściej bursztynowa z lokalnymi jaśniejszymi (żółtawymi) przebarwieniami. Takie zabarwienie oczu mogą mieć samice jeszcze wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia.
(FN 77589, 03.07.2012) ta samica ma brązową tęczówkę, rysunek na głowie jest skontrastowany |
(EX 78765, 13.07.2009) ta samica także ma ciemną tęczówkę, rysunek na głowie także jest skontrastowany |
zakres pierzenia jest podobny jak u poprzedniego osobnika, cztery wewnętrzne lotki pierwszorzędowe są wymienione na pióra dorosłego typu |
ta samica nie pierzy aktualnie sterówek, środkowa para była wymieniona na zimowisku (pióra są dłuższe od pozostałych), reszta sterówek juwenalnego typu |
(FN 81962, 14.07.2014) u tej samicy tęczówka częściowo zaczęła się przebarwiać |
środkowe sterówki wymienione były na zimowisku, dwie pary (czwarta i piąta licząc od wewnątrz) są jeszcze juwenalnego typu, pozostałe pary (druga, trzecia i szósta) są w fazie wzrostu |
(FN 73095, 26.07.2013) ta samica ma wyraźnie przebarwiającą się tęczówkę |
cztery wewnętrzne lotki pierwszorzędowe są przepierzone na pióra dorosłego typu, piąta rośnie, szóstej brak; cztery zewnętrzne są juwenalnego typu |
ta samica prawdopodobnie całkiem niedawno wymieniła środkową parę sterówek (pióra są bardzo świeże), szósta (zewnętrzna) para jest w fazie wzrostu, pozostałe starówki są juwenalnego typu |
↧
Żaba trawna Rana temporaria
↧
Rozpoznawanie ptaków dla najmłodszych - gil Pyrrhula pyrrhula i szczygieł Carduelis carduelis (kolorowanka)
Dziś w serii kolorowanek do nauki rozpoznawania ptaków dla najmłodszych, dwa gatunki z czerwienią w upierzeniu - gil i szczygieł. Zawsze niezwykle cieszy nas ich widok w karmniku, choć stołują się w nim niezwykle rzadko...
Rozpoznawanie innych gatunków ptaków, które można najczęściej spotkać w przydomowych karmnikach możecie znaleźć w poprzednich naszych postach z kolorowankami: wróbel i mazurek; bogatka i modraszka; szarytka, sosnówka i czubatka; dzwoniec i czyż; zięba i jer.
Gil Pyrrhula pyrrhula - nieco większy od wróbla, o "pękatej" sylwetce z czarnym krótkim i wysokim u nasady dziobem. Wierzch głowy ma lśniąco czarny, skrzydła i ogon głęboko czarne z granatowym połyskiem. Grzbiet i barkówki samca, który przedstawiony jest na kolorowance, są szare. Policzki, pierś i boki ciała są intensywnie malinowe. Wzdłuż końców dużych pokryw skrzydłowych przebiega szeroki szarobiały zwężający się pas. Pokrywy podogonowe i duża plama na kuprze są czysto białe. Dymorfizm płciowy u tego gatunku jest bardzo wyraźny, samica jest skromniej ubarwiona niż samiec, ma brązowoszary grzbiet i barkówki oraz beżowopłowe policzki, pierś i boki ciała.
Szczygieł Carduelis carduelis - mniejszy i szczuplejszy od dzwońca czy zięby. Jeden z najbarwniejszych krajowych gatunków ptaków, niestety często z tego powodu oraz nadzwyczaj pięknego śpiewu był chwytany i hodowany w klatkach (oczywiście bezprawnie, bo jak inne łuszczaki objęty jest ochroną!). Ubarwienie głowy szczygła jest niepowtarzalne - czoło i podbródek są karminowoczerwone, za nimi znajduje się podłużna biała plama podkreślona od tyłu czarną obrożą łączącą się na wierzchu głowy z czerwienią. Grzbiet i barkówki, a także dwie owalne plamy na piersiach oraz boki ciała mają ciepłobrązowy kolor. Na kuprze znajduje się biała plama. Skrzydła mają bardzo charakterystyczne ubarwienie - lotki są czarne z intensywnie żółtymi nasadowymi częściami zewnętrznych chorągiewek, podobnie żółte są wewnętrzne duże pokrywy. W ten sposób powstaje na skrzydle szeroki żółty pas przechodzący przez środek czarnego skrzydła. Lotki są dodatkowo zakończone białymi perełkami. Ogon tego gatunku jest czarny, zewnętrzne trzy pary sterówek mają białe okrągłe plamy, pozostałe wewnętrzne mają białe zakończenia. Samica tego gatunku jest prawie tak samo barwna jak samiec.
zadanie dla najmłodszych KOLOROWANKA - wydrukuj i pokoloruj, ryc. P. Zabłocki |
↧
↧
Traszka górska Ichthyosaura alpestris - zwycięzca w kategorii "najbarwniejszy strój godowy wśród krajowych płazów"
Traszka górska Ichthyosaura alpestris jest jednym z pięciu gatunków płazów ogoniastych Caudata żyjących w Polsce i reprezentujących rodzinę salamandrowatych Salamandridae. Z racji jej siedliskowych upodobań najczęściej spotkać ją można na terenach górskich i podgórskich, czasem notowana jest też na niżu. W kraju występuje głównie w Sudetach i Karpatach (tu sięga wysokości 1400 m n.p.m.) oraz na ich pogórzach, a także w Górach Świętokrzyskich. Stanowiska niżowe znane są m.in. z doliny Odry, Wzgórz Trzebnickich oraz okolic Krakowa. W województwie opolskim gatunek ten wykazano w Górach Opawskich i okolicach Namysłowa, my z kolei mamy przyjemność obserwować go niemalże każdej wiosny w okolicach Olesna (na śródleśnych gliniankach nieopodal wsi Wysoka oraz rozlewiskach wokół leśnych stawów hodowlanych koło Starego Olesna). Kwiecień to miesiąc, w którym przypadają gody tego niezwykłego płaza (w sprzyjających warunkach okres godowy rozpoczyna się już w marcu i trwać może aż do lipca). Rozród odbywa się w różnego typu zbiornikach wodnych, jak: leśne stawy, źródliska, starorzecza, glinianki, żwirownie, rozlewiska, rowy, a nawet kałuże czy głębokie koleiny na drodze wypełnione wodą; unika wód płynących. Zasiedla głównie lasy liściaste i mieszane o gęstej warstwie runa, zapewniającej odpowiednią wilgotność.
W Polsce traszka górska podlega częściowej ochronie gatunkowej. Ponadto figuruje w III załączniku Konwencji Berneńskiej oraz na Światowej Czerwonej Liście IUCN z kategorią LC - gatunek najmniejszej troski, a na Czerwonej Liście Kręgowców Województwa Opolskiego otrzymała kategorię NT - gatunek niższego ryzyka, ale bliski zagrożeniu. Podobnie jak u większości płazów, największym zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie i degradacja miejsc rozrodu oraz zarybianie większych zbiorników.
Przedstawione na poniższych fotografiach traszki zostały wyłowione podczas terenowych prac badawczych nad ważkami woj. opolskiego i na czas sesji fotograficznej umieszczone w przenośnym akwarium, po czym niezwłocznie wypuszczone w miejscu schwytania.
W Polsce traszka górska podlega częściowej ochronie gatunkowej. Ponadto figuruje w III załączniku Konwencji Berneńskiej oraz na Światowej Czerwonej Liście IUCN z kategorią LC - gatunek najmniejszej troski, a na Czerwonej Liście Kręgowców Województwa Opolskiego otrzymała kategorię NT - gatunek niższego ryzyka, ale bliski zagrożeniu. Podobnie jak u większości płazów, największym zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie i degradacja miejsc rozrodu oraz zarybianie większych zbiorników.
Przedstawione na poniższych fotografiach traszki zostały wyłowione podczas terenowych prac badawczych nad ważkami woj. opolskiego i na czas sesji fotograficznej umieszczone w przenośnym akwarium, po czym niezwłocznie wypuszczone w miejscu schwytania.
samiec traszki górskiej Ichthyosaura alpestris w ubarwieniu godowym; samce osiągają długość 5-10 cm |
brzuszna strona ciała traszki górskiej jest intensywnie pomarańczowa i pozbawiona plamistości |
u samca w okresie godowym pojawia się niebieska barwa górnej części i boków ciała; na grzbiecie widać biegnący środkiem niski (ok. 2 mm wysokości), żółty, czarno nakrapiany fałd skórny |
samice są nieco większe od samców, mierzą 6-11 cm długości |
w okresie godowym samice są marmurkowe... |
nie posiadają błękitnej i mozaikowej wstęgi na bokach ciała, ani fałdu grzbietowego, dolna krawędź ogona ma żółtawe zabarwienie |
samice składają jaja od kwietnia do lipca, każda około 100-150 sztuk |
jajo ma średnicę 2,5-3 mm; komórka jajowa jest jasnobrązowa |
↧
Jaszczurka zwinka Lacerta agilis
jaszczurka zwinka Lacerta agilis, samiec |
samiec zwinki Lacerta agilis; u samca w okresie godowym pojawia się intensywna zieleń boków, a czasem całego ciała (Raszowa, 28.04.2015) |
samica nie ma efektownej zielonej szaty godowej (Raszowa, 16.04.2015) |
samiec (Wysoka koło Olesna, 19.04.2015) |
samiec (Wysoka koło Olesna, 19.04.2015) |
samiec (Raszowa, 28.04.2015) |
samica (Raszowa, 16.04.2015) |
samiec (Grabówka, 21.04.2015) |
samiec (Wysoka koło Olesna, 19.04.2015) |
samiec (Raszowa, 28.04.2015) |
samiec (Grabówka, 21.04.2015) |
samiec (Raszowa, 28.04.2015) |
↧
Samiec błotniaka stawowego Circus aeruginosus
Błotniak stawowy Circus aeruginosus jest największym z czterech gatunków błotniaków spotykanych w Europie - jest jednocześnie najpospolitszym wśród błotniaków występujących w Polsce. Podczas polowania spotkać go można na wszelkiego rodzaju terenach otwartych - polach, ugorach, łąkach i terenach podmokłych. Gniazda zakłada zwykle w trzcinowiskach na różnego typu zbiornikach wodnych - stawach, jeziorach, gliniankach, żwirowniach. Mogą to być nawet bardzo małe fragmenty śródpolnych trzcinowisk położone wzdłuż cieków lub śródleśne bagna. Spośród krajowych gatunków błotniaków jest gatunkiem największym i najcięższym. Jego lot nie jest ta lekki i zwinny jak pozostałych błotniaków. Skrzydła podczas lotu są tylko nieznacznie podniesione powyżej tułowia na kształt płytkiej litery "V". Tak jak i u pozostałych krajowych gatunków błotniaków występuje u niego znaczny dymorfizm płciowy - dorosłe samce różnią się ubarwieniem od dorosłych samic i ptaków pierwszorocznych. Dorosłe samce mają częściowo czarne zewnętrzne lotki pierwszorzędowe. Od spodu skrzydła reszta lotek jest kremowa lub prawie czysto biała; pokrywy skrzydłowe mogą być płoworude przez kremowe, aż do prawie czysto białych z niewyraźnym wzorem (różnice te mogą u poszczególnych osobników być wyrazem zróżnicowania osobniczego, a być może jaśniejsze ptaki są starsze). U dorosłych samców głowa może być bardzo jasna z nieznacznym przyciemnieniem wokół oka i pokryw usznych, płowa pierś zwykle jest rdzawo kreskowana; brzuch, boki cała i pokrywy podogonowe są bardziej jednolite i ciemniejsze (rdzawobrązowe). Z wierzchu samce mają bardzo charakterystyczny trójbarwny rysunek - grzbiet, barkówki i część pokryw skrzydłowych jest kasztanowobrązowa, końce zewnętrznych lotek pierwszorzędowych są czarne, a pozostałe partie skrzydeł i ogon są srebrzystopopielate. To wszystko sprawia, że gatunek ten z bliższej odległości jest nie do pomylenia z pozostałymi błotniakami.
Poniższy osobnik schwytany 27.VI.2007 roku koło Nadolic Wielkich (woj. dolnośląskie) ma bardzo jasne ubarwienie (numer obrączki EN 03007). Nawet większość dużych pokryw skrzydłowych oraz trzy zewnętrzne największe barkówki są srebrzystopopielate. Pokrywy podskrzydłowe tylko przy samym tułowiu są nieco ciemniejsze z niewyraźnym rysunkiem - pozostałe są czystopłowe.
Poniższy osobnik schwytany 27.VI.2007 roku koło Nadolic Wielkich (woj. dolnośląskie) ma bardzo jasne ubarwienie (numer obrączki EN 03007). Nawet większość dużych pokryw skrzydłowych oraz trzy zewnętrzne największe barkówki są srebrzystopopielate. Pokrywy podskrzydłowe tylko przy samym tułowiu są nieco ciemniejsze z niewyraźnym rysunkiem - pozostałe są czystopłowe.
Poniższy osobnik jest jeszcze jaśniej ubarwiony - szczególnie zauważalne jest to na spodniej stronie ciała - brzuch, boki ciała i pokrywy podogonowe są płowordzawe. Ten samiec został schwytany 29.VI.2006 roku na gliniankach koło Pęgowa (woj. dolnośląskie) (numer obrączki DN 07169).
Poniższy osobnik jest zaś znacznie ciemniej ubarwiony od poprzednich dwóch. Wyraża się to zwłaszcza w ubarwieniu głowy (ciemniejsze podkreślenie oka i pokryw usznych), brzucha, boków ciała i pokryw podogonywych, oraz ciemniejszych od lotek, bardziej płowych i znacznie bardziej plamkowanych pokryw podskrzydłowych w wewnętrznej części skrzydła. Być może wynika to ze zróżnicowania osobniczego, a być może jest wyrazem zróżnicowania wynikającego z wieku ptaków. Ciemniejszy, może być w czwartym kalendarzowym roku życia (czyli nosić pierwszą szatę dorosłego typu), a poprzednie - jaśniejsze od niego - mogą być znacznie starsze. Ten osobnik, o numerze obrączki EN 03008, został schwytany 01.VII.2009 roku w pobliżu miejscowości Jasiona (woj. opolskie).
↧
Rzekotka drzewna Hyla arborea - płaz o "alpinistycznych umiejętnościach" i "akrobatycznym talencie"
rzekotka drzewna Hyla arborea |
W Polsce rzekotka drzewna podlega ochronie całkowitej i czynnej. Ponadto figuruje w II załączniku Konwencji Berneńskiej i IV załączniku Dyrektywy Siedliskowej oraz na Światowej Czerwonej Liście IUCN z kategorią LC - gatunek najmniejszej troski. Podobnie jak u większości płazów największym zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie, fragmentacja i degradacja siedlisk oraz wprowadzenie do zbiorników wodnych ryb drapieżnych.
Grabówka, 05.05.2015 |
Grabówka, 05.05.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Grabówka, 07.05.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Grabówka, 07.05.2015 |
Grabówka, 05.05.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Grabówka, 07.05.2015 |
Grabówka, 07.05.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Grabówka, 05.05.2015 |
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015 |
Park Wschodni we Wrocławiu, 24.04.2015 |
Grabówka, 05.05.2015 |
Grabówka, 07.05.2015 |
Grabówka, 07.05.2015 |
jaja rzekotki drzewnej; Grabówka, 07.05.2015 |
Grabówka, 07.05.2015 |
↧
↧
Łątka halabardówka Coenagrion hastulatum
Łątka halabardówka Coenagrion hastulatum to najrzadziej przez nas spotykany gatunek z rodzaju Coenagrion w województwie opolskim. Do tej pory stwierdziliśmy go zaledwie na trzynastu stanowiskach, a szkoda, bo to piękny gatunek. Jego rzadkość na Opolszczyźnie wynika z pewnością z preferencji siedliskowych. Najczęściej spotykany jest bowiem nad płytkimi, kwaśnymi zbiornikami z gęstą pokrywą torfowców i wełnianki, a takich siedlisk niestety w woj. opolskim jak na lekarstwo... Dla początkującego obserwatora łątka halabardówka może być podobna do innych gatunków łątek. Przy odrobinie opatrzenia jednak, przynajmniej samce, łatwo odróżnić od samców łątki dzieweczki Coenagrion puella i łątki wczesnej Coenagrion pulchellum. Największa różnica występuje w ubarwieniu drugiego segmentu odwłoka, na wierzchu którego u łątki halabardówki występuje plamka w kształcie grzybka (lub strzałki), a po jej bokach mniejsze podłużne plamki (kreseczki). Na trzecim segmencie odwłoka z kolei występuje plama w kształcie zwężającego się w kierunku przodu klina, czerń zajmuje mniej niż 50% długości segmentu. Przy większym obeznaniu z tymi gatunkami można już na pierwszy rzut oka zauważyć wyraźny, bardziej zielonkawy odcień niebieskiej barwy ciała. Prezentowane zdjęcia samców tego gatunku wykonano 12.05.2015 na brzegu śródleśnego stawu „Kasztal” położonego w północno-wschodniej części gminy Jemielnica, w nadleśnictwie Zawadzkie (UTM: CB11).
↧
Trzyszcz piaskowy Cicindela hybrida
↧
"Nasze" błotniaki łąkowe Circus pygargus lęgowe w Czechach
Niedawno otrzymaliśmy wiadomość od Dušana Boucnego, który zajmuje się ochroną błotniaka łąkowego Circus pygargus w Czechach, że udało mu się sfotografować w okolicach Ostrawy błotniaki oznakowane kolorowymi obrączkami. Po obejrzeniu zdjęć okazało się, że wszystkie pięć ptaków nosi oprócz standardowych metalowych obrączek, także kolorowe znaczniki z indywidualnym kodem. Znaczniki były w kolorze pomarańczowym z czarnym kodem - czyli takie jakie stosuje się w Polsce do znakowania tego gatunku. Ponieważ zdjęcia jakie przysłał nam Dušan są wprost rewelacyjnej jakości - udało się łatwo zidentyfikować trzy z obserwowanych przez niego ptaków. Czwarty ptak niestety miał bardzo zabrudzoną obrączkę i nie udało się odczytać kodu, piąty nie dał się zbyt blisko podejść aby wykonać zadowalające zdjęcie - ale jak napisał nam Dušan - nie podda się i spróbuje jeszcze wykonać dodatkowe fotografie. W okolicach Ostrawy, niedaleko od granicy z Polską, Dušan stwierdził w tym sezonie gniazdowanie 7 par błotniaka łąkowego. Jak widać ptaki mogą zmieniać w kolejnych sezonach miejsce swojego gniazdowania. Poniżej prezentujemy znakomite zdjęcia Dušana (które pozwolił nam wykorzystać na potrzeby niniejszego posta) i mapki z miejscami obrączkowania trzech z pięciu stwierdzonych w Czechach ptaków, oraz bardzo przybliżone (ze względu na bezpieczeństwo lęgów) miejsce gniazdowania w tym sezonie.
Pierwszy z ptaków - samica o numerze obrączki metalowej FN 73090, została przez nas zaobrączkowana 22.07.2013 r. koło miejscowości Zębowice w woj. dolnośląskim. Samica była tam lęgowa i wychowała 4 pisklęta. Obecnie gniazduje w odległości około 170 km od miejsca oznakowania.
samica lęgowa obecnie w okolicach Ostrawy, fot. Dušan Boucný |
Drugi sfotografowany ptak to samiec o numerze obrączki FN 73090. Został przez nas zaobrączkowany podczas lęgów 23.07.2013 r. w okolicach miejscowości Dzielawy w woj. opolskim. Obecne miejsce lęgów oddalone jest o około 20 km od miejsca oznakowania.
samiec lęgowy obecnie w okolicach Ostrawy, fot. Dušan Boucný |
Trzeci z ptaków - samica o numerze obrączki FN 81944, była przez nas oznakowana jako ptak lęgowy 09.07.2014 r. w okolicach miejscowości Bogdanowice w woj. opolskim. Obecnie gnieździ się około 20 km od miejsca obrączkowania.
samica lęgowa obecnie w okolicach Ostrawy, fot. Dušan Boucný |
Oby jak najwięcej tak znakomicie udokumentowanych wiadomości powrotnych - wtedy nasza wiedza o tym rzadkim gatunku znacznie się zwiększy...
↧
Kolejne dwa gatunki ważek stwierdzone w "naszym" ważkowym ELDORADO
Sezon ważkowy dawno rozpoczęty i mimo, że czasu ciągle na wszystko brakuje, nie mogło się obyć bez wizyty w naszym ważkowym ELDORADO - piaskowni koło Grabówki. Właściwie wizyty w tym miejscu poświęcone były sesjom fotograficznym płazów, ale przy okazji udało się także poczynić kilka ciekawych obserwacji ważek. Do zaskakująco licznego grona gatunków ważek stwierdzonych do tej pory przez nas w tym miejscu dołączyły kolejne dwa: łątka halabardówka Coenagrion hastulatum i gadziogłówka zwyczajna Gomphus vulgatissimus. Co więcej, oba nowe gatunki przechodzą rozwój na terenie piaskowni. Pierwszy preferuje niewielkie zarośnięte z rzadka torfowcami i turzycami zbiorniki osłonięte porastającymi teren piaskowni sosnowymi zadrzewieniami. W takich to miejscach właśnie obserwowaliśmy osobniki teneralne łątki halabardówki oraz zachowania godowe dojrzałych już osobników. Młodociane i dorosłe okazy gadziogłówki zwyczajnej obserwowaliśmy natomiast nad brzegami największego ze zbiorników, gdy wygrzewały się przysiadając na oświetlonych promieniami słońca krzewach. Lista gatunków ważek stwierdzonych na terenie tej rozległej i bogatej w różnorodne siedliska piaskowni zwiększyła się więc do 41. Mamy tu więc aż 66,1% wszystkich gatunków ważek notowanych współcześnie w województwie. O całej reszcie odonatofauny piaskowni, pisaliśmy w zeszłym sezonie (czytaj tutaj: piaskownia koło Grabówki - ważkowe ELDORADO i tutaj: oczobarwnica mniejsza - kolejny gatunek w ważkowym Eldorado). Podczas tegorocznych wizyt w tym miejscu udało nam się także potwierdzić rozwój kolejnych pięciu gatunków, których rozwój do tej pory był jedynie prawdopodobny, a są to: pióronóg zwykły Platycnemis pennipes, oczobarwnica większa Erythromma najas, łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula, szklarka zielona Cordulia aenea i żagiew ruda Aeshna isoceles. Ciekawe jakie jeszcze niespodzianki szykuje dla nas to miejsce...
Stanowisko: Grabówka - rozległa czynna piaskownia kruszywa "Dziergowice", UTM: CA07, 50°16′26″N, 18°16′51″E.
Stanowisko: Grabówka - rozległa czynna piaskownia kruszywa "Dziergowice", UTM: CA07, 50°16′26″N, 18°16′51″E.
samiec łątki halabardówki Coenagrion hastulatum |
ten gatunek na terenie piaskowni obserwowaliśmy po raz pierwszy |
młoda samica gadziogłówki zwyczajnej Gomphus vulgatissimus |
te piękne ważki trudno podejść, zwłaszcza gdy się nagrzeją na słońcu... |
odwłok samicy jest dużo grubszy niż samca |
samiec gadziogłówki ma charakterystyczne rozszerzenie 8 i 9 segmentu odwłoka |
żagiew rudą Aeshna isoceles stwierdziliśmy w piaskowni już w zeszłym sezonie, ale dopiero teraz znaleźliśmy wylinki i zaobserwowaliśmy teneralne osobniki |
ten gatunek ma charakterystyczne duże zielone oczy |
teneralny osobnik ma jeszcze szkliste skrzydła |
jeszcze kilka chwil suszenia skrzydeł i poleci w swój pierwszy w życiu lot |
↧
↧
Jedyna w swoim rodzaju - łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula
Pierwsze słowa tytułu posta - jedyna w swoim rodzaju - mogą w tym wypadku być rozumiane dwojako. Po pierwsze dosłownie - jest to jedyny gatunek ważki z rodzaju Pyrrhosoma występujący w kraju, pod drugie - może odnosić się do jej ubarwienia, bowiem tylko ten gatunek spośród krajowych ważek równoskrzydłych Zygoptera ma czerwone ubarwienie. Sprawia to, że jest praktycznie nie do pomylenia z innymi gatunkami, nawet dla początkujących obserwatorów ważek. Dojrzałe formy tego gatunku można obserwować jako jedne z pierwszych ważek, bo już od końca kwietnia. Łunica występuje w całej Polsce. Preferuje niewielkie zbiorniki wodne obficie porośnięte roślinnością, często spotykana jest na torfowiskach, małych stawach, a także nad wolno płynącymi ciekami. Na pierwszych sześciu zdjęciach prezentujemy dorosłe samce, na przedostatnim młodocianą samicę, a na ostatnim samicę dojrzałą.
↧
Wizyta KOPCIUSZKA w muzeum... ;-)
Oczywiście nie chodzi o wizytę w muzeum wszystkim znanej postaci z baśni braci Grimm, a odwiedziny niewielkiego owadożernego ptaka o tym samym "imieniu" - a raczej polskiej nazwie gatunkowej. Kopciuszek Phoenicurus ochruros to powszechnie występujący w miastach i wszelkich osiedlach ludzkich ptak z rodziny muchołówkowatych Muscicapidae. Znany jest przede wszystkim ze swojego pomarańczowego ogonka, którym potrząsa przy każdej okazji. Inną jego charakterystyczną cechą jest śpiew, który usłyszeć można jeszcze przed nastaniem świtu. Zwrotka rozpoczyna się trzeszczącymi dźwiękami, których nie można pomylić z głosami innego gatunku krajowego ptaka. Jak już wspomnieliśmy kopciuszki chętnie lęgną się w osiedlach ludzkich, gniazda zakładają w zakamarkach muru, na różnych belkach pod dachami, czasami nawet wewnątrz różnych budynków gospodarskich, korzystają też z półotwartych budek lęgowych. W tym roku koło muzeum obserwowaliśmy już od wczesnej wiosny pięknie ubarwionego samca kopciuszka. Jego upierzenie wskazywało na to, iż jest to osobnik, który wykluł się z jaja co najmniej w 2013 roku. Nie udało nam się go złapać i zaobrączkować, gdyż kopciuszek jak większość owadożernych ptaków ma wyjątkowo bystry wzrok i zawsze w porę zauważał sieci ornitologiczne i je sprawnie omijał. Dziś jednak "wpadł" z niezapowiedzianą wizytą do muzeum... Wpadł, a raczej wleciał przez otwarte okno. Ptaka szybko złapaliśmy, zaobrączkowaliśmy i po krótkiej sesji zdjęciowej czym prędzej wypuściliśmy, bowiem nasz kopciuszek karmi właśnie prawie całkiem wyrośnięte podloty...
to pewnie od ciemnoszarej barwy upierzenia kojarzącej się z sadzą oraz odwiedzania przez kopciuszka dachów i kominów wzięła się jego polska nazwa |
najbardziej rzucającą się w oczy cechą ubarwienia kopciuszka jest jego intensywnie pomarańczowy ogon - a raczej jego wszystkie, z wyjątkiem środkowych, sterówki... |
↧
Zalotka białoczelna Leucorrhinia albifrons - czterdziesty drugi gatunek ważki w piaskowni koło Grabówki!
Całkiem niedawno, bo w maju, donosiliśmy o dwóch kolejnych gatunkach ważek stwierdzonych w naszej ulubionej piaskowni. W tym sezonie do odonatofauny tego miejsca przybyły nam: łątka halabardówka Coenagrion hastulatum i gadziogłówka zwyczajna Gomphus vulgatissimus (czytaj tutaj: kolejne dwa gatunki ważek stwierdzone w naszym ważkowym ELDORADO). I choć skrycie mamy "apetyt" na więcej, to nie spodziewaliśmy się, że kolejny gatunek przybędzie tak szybko. Przed dwoma tygodniami dostaliśmy kilka zdjęć ważek do oznaczenia od naszej koleżanki Moniki, która odwiedziła wraz siostrą piaskownię w ramach niedzielnej przyrodniczej wycieczki. Okazało się, że wśród przesłanych zdjęć było jedno niestwierdzonego jeszcze przez nas w tym miejscu gatunku - zalotki białoczelnej Leucorrhinia albifrons (fotkę tę można zobaczyć na blogu Moniki: Grabówka - niedzielne odwiedziny). Zdjęcie było wielce obiecujące, gdyż widniała na nim młodociana samica zalotki - a to mogło oznaczać, że ważka ta przeszła rozwój gdzieś w pobliżu... Tak więc odwiedziliśmy piaskownię i udaliśmy się w miejsce wskazane przez Monikę. Wyjazd okazał się bardzo udany. Na początku zaobserwowaliśmy dwa teneralne samce zalotki białoczelnej, a potem było już tylko lepiej... W sumie nad dwoma płytkimi zbiornikami widzieliśmy około 30 terytorialnych samców tego gatunku, obserwowaliśmy też kilka tandemów w trakcie kopulacji, a wśród przybrzeżnej roślinności wypatrzyliśmy dwa liniejące osobniki i znaleźliśmy 32 wylinki. Ponieważ pogoda sprzyjała, udało się także wykonać kilka zdjęć dokumentacyjnych. MAMY WIĘC NA TYM STANOWISKU 42 GATUNEK WAŻKI! ;-).
O całej reszcie odonatofauny piaskowni pisaliśmy w zeszłym sezonie (czytaj tutaj: piaskownia koło Grabówki - ważkowe ELDORADO i tutaj: oczobarwnica mniejsza - kolejny gatunek w ważkowym Eldorado).
Stanowisko: Grabówka - rozległa czynna piaskownia kruszywa "Dziergowice", UTM: CA07, 50°16′26″N, 18°16′51″E.
tenaralny samiec zalotki białoczelnej Leucorrhinia albifrons ma jeszcze szkliste nie całkiem wyschnięte skrzydła, odwłok ma czarny - pozbawiony niebieskiej barwy, przydatki analne są białe |
u starszego samca u nasady odwłoka pojawia się barwa niebieska |
na tym zdjęciu widać jak samiec przenosi nasienie z pierwotnego do wtórnego narządu kopulacyjnego (położonego na spodzie drugiego segmentu odwłoka) |
samce przysiadały chętnie na łodygach trzcin i były wtedy trudne do zauważenia |
niektóre przysiadały też na szczytach ułamanych trzcin i innych roślin |
wszystkie zalotki mają białe żyłki biegnące od pterostigmy ku szczytowi skrzydeł |
podobnie wszystkie gatunki zalotek mają białe "czoła" (od tej cechy pochodzi nazwa rodzajowa Leucorrhinia), a dokładniej białe są: czoło frons, nadustek clypeus i warga górna labrum |
tułów i nasada odwłoka pokryte są jasnymi włoskami |
zalotka białoczelna ma ciemnobrązowe oczy ze szmaragdowym opalizującym odcieniem |
udało nam się też wypatrzeć dwa liniejące samce |
wśród trzcin dało się zauważyć kopulujące pary zalotek w tandemach |
istna kamasutra... |
↧
More Pages to Explore .....