Quantcast
Channel: Z notatnika przyrodnika - muzealnika
Viewing all 147 articles
Browse latest View live

Wiosenne kwiatki z muzealnej rabatki :-)


Czerwone "miseczki" - owocniki grzyba z rodzaju czarka Sarcoscypha sp.

0
0
Zdjęcia tego niezwykłego grzyba wykonano 18.03.2015 w Parku Krajobrazowym "Góra św. Anny".



Wróbel śródziemnomorski Passer hispaniolensis - kuzyn "naszego" wróbla

0
0
20 marca, jak co roku, obchodzimy ŚWIATOWY DZIEŃ WRÓBLA. Rok temu zaprezentowaliśmy Wam informacje na temat naszego wróbla zwyczajnego Passer domesticus - jego wyglądu, zwyczajów, historii i zagrożeń (czytaj: 20 marca - ŚWIATOWYM DNIEM WRÓBLA ;-)). Dziś chcemy Wam przedstawić jego południowego "kuzyna". W południowej i południowo-wschodniej Europie oraz północnej Afryce spotkać można wróbla śródziemnomorskiego Passer hispaniolensis, nazywanego też południowym. Gatunek ten mieliśmy okazję obserwować wielokrotnie m.in. podczas pobytu w Bułgarii, Rumunii, Turcji, Tunezji i Maroko.

samiec wróbla śródziemnomorskiego Passer hispaniolensis przypomina nieco naszego krajowego wróbla, największą różnicą w ubarwieniu obu gatunków jest czarny rozległy "śliniaczek"u południowego gatunku zachodzący podłużnymi pasami daleko aż na boki ciała
czarna barwa na piersi i bokach ciała widoczna jest szczególnie w okresie godowym
u tego osobnika czarna barwa nasady piór na piersi i bokach ciała jest jeszcze mocno zasłonięta przez jasne końce piór, w miarę ścierania się tych końcówek - czarna barwa ulega odsłonięciu i ptak uzyskuje skontrastowane upierzenie godowe
w odróżnieniu od naszego wróbla, u którego na głowie występuje jedynie mała biała plamka tuż za okiem, u wróbla śródziemnomorskiego biel obecna jest także przed okiem w postaci krótkiej ale wyraźnej brewki
u samców, szczególnie w okresie godowym, wierzch głowy jest kasztanowo-brązowy, u niektórych osobników zależnie od stopnia wytarcia upierzenia widoczne są jeszcze jasnoszare zakończenia piór
wróbel śródziemnomorski ma także bardziej skontrastowane niż nasz gatunek pasy na grzbiecie i barkówkach, jest to najbardziej wyraźne w okresie lęgowym
samice wróbla śródziemnomorskiego, szczególnie w okresie spoczynkowym, są prawie nieodróżnialne od samic wróbla zwyczajnego
ich upierzenie jest prawie identyczne; choć widywaliśmy także samice, które w okresie lęgowym miały wyraźne podłużne pasy na bokach ciała

Przylaszczka pospolita Hepatica nobilis

0
0
Fotografie wykonano 26.03.2015 w rezerwacie leśnym "Boże Oko" w Parku Krajobrazowym "Góra św. Anny".

 






Rozpoznawanie wieku myszołowa zwyczajnego Buteo buteo – część II (ptaki w upierzeniu immaturalnym – w drugim kalendarzowym roku życia jesienią i wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia)

0
0
W jednym z poprzednich postów pisaliśmy o upierzeniu juwenalnym (młodocianym) myszołowa zwyczajnego (zobacz tutaj: Rozpoznawanie wieku myszołowa zwyczajnego Buteo buteo – część I (ptaki w upierzeniu juwenalnym - w pierwszym kalendarzowym i wiosną drugiego kalendarzowego roku życia)), dziś prezentujemy fotografie osobników, które wymieniły część piór juwenalnych, w wyniku pierwszego częściowego pierzenia, na pióra typu adulturalnego dorosłego. Inspiracją do tego postu, było nie tylko to, że ptaki w szatach przejściowych są ciekawsze w oznaczaniu niż osobniki w pełnym upierzeniu juwenalnym lub dorosłym, ale także fakt, że udało nam się dwukrotnie schwytać dwa osobniki tego gatunku i udokumentować ich upierzenie najpierw juwenalne, a potem z wymienioną częścią piór na adulturalne co dało nam rzadką możliwość prześledzenia jak zmienia się wzór na piórach tego samego osobnika w zależności od szaty.

Upierzenie niedojrzałe immaturalne (w drugim kalendarzowym roku życia jesienią lub wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia). Jest to szata mieszana (immaturalna) piór upierzenia młodocianego (juwenalnego) i dorosłego (adulturalnego) uzyskiwana w wyniku pierzenia, które ma miejsce w drugim kalendarzowym roku życia. Wymiana lotek w tym pierzeniu rozpoczyna się zwykle wcześniej niż u ptaków dorosłych, bo od (marca) kwietnia/maja i trwa do września drugiego kalendarzowego roku życia. Po tym pierzeniu (jesienią drugiego i wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia) większość ptaków ma już wymienioną większość pokryw ciała i skrzydeł, sterówki i zmienną liczbę lotek. W obrębie lotek pierwszorzędowych zwykle wymienione są wewnętrzne pióra, a zewnętrzne pozostają juwenalne zwykle dwa, trzy, ale może być ich nawet pięć. W obrębie lotek drugorzędowych także może być wymieniona zmienna liczba lotek zwykle pozostaje kilka niewymienionych juwenalnych piór (od jednego do nawet ośmiu). Ulegają one wymianie z kilku centrów, więc pióra obu typów juwenalnego i adulturalnego są naprzemiennie ułożone co widoczne jest na zamieszczonych poniżej zdjęciach. Numerację pozostawionych juwenalnych lotek oraz ich łączną liczbę (w nawiasie) u ptaków przez nas schwytanych zestawiliśmy w poniższej tabeli. Zwykle osobniki w tym wieku mają także pozostawione pojedyncze juwenalne (często odpowiadające lotkom) pokrywy pierwszorzędowe, duże pokrywy skrzydłowe oraz pióra skrzydełka i pojedyncze pióra pokrywowe ciała. Bardzo zaawansowane w pierzeniu osobniki mogą mieć tylko jedną nieprzepierzoną lotkę pierwszorzędową (najbardziej zewnętrzną). Ponoć może być i tak, że wszystkie juwenalne pióra zostają przepierzone oznaczenie takich ptaków może być dokonane na podstawie  jasnej jeszcze tęczówki oka oraz wzorze na piórach pierwszej szaty dorosłego typu (adulturalnych), który może mieć nieco pośredni charakter między juwenalnym a adulturalnym. Pióra spodu ciała i pokryw podskrzydłowych mają bardziej prążkowany wzór (juwenalne pióra mają plamki o kształcie podłużnych grotów lub wydłużonych serduszek). Lotki i sterówki mają szerokie ciemne pręgi przedkońcowe i zwykle drobniejsze i gęściejsze prążkowanie na chorągiewkach. Pióra adulturalne są też dłuższe i szersze niż pióra pierwszej szaty wystają więc zwykle ponad krawędź skrzydła. Mają także bardziej zaokrąglone końce, juwenalne lotki ze względu na spłowienie i wytarcie są znacznie jaśniejsze i bardziej zaostrzone ze zniszczonymi końcami. Opisane tutaj myszołowy jesienią (do 31 grudnia) oznaczmy jako ptaki w drugim kalendarzowym roku życia, a wiosną (od 1 stycznia) jako ptaki w trzecim kalendarzowym roku życia.

Tabela. Numeracja i liczba (w nawiasie) niewymienionych lotek juwenalnego typu w obu skrzydłach myszołowów stwierdzona u schwytanych lub znalezionych martwych wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia. 
The numbering and number (in parentheses) juvenile remiges of Common Buzzards found in captured or found dead birds in the spring of the third calendar year of life.

lewe skrzydło
left wing

prawe skrzydło
right wing

lotki pierwszorzędowe (numeracja od wewnętrznej)

primaries (descendent numbering, feathers counted from inside and out)

lotki drugorzędowe (numeracja od zewnętrznej)


secondaries
(ascendent numbering, feathers counted from outside and in)
lotki drugorzędowe (numeracja od zewnętrznej)


secondaries
(ascendent numbering, feathers counted from outside and in)

lotki pierwszorzędowe (numeracja od wewnętrznej)

primaries (descendent numbering, feathers counted from inside and out)

DA 14001 (14.01.2001) Wrocław
7-10 (4)
3-4, 8-10 (5)
3-4, 8-10 (5)
6-10 (5)
DA 14003 (16.02.2001) Wrocław
7-10 (4)
3-4, 7-9 (5)
2-4, 7-10 (7)
7-10 (4)
DA 14009 (01.01.2002) Wrocław
8-10 (3)
3-4, 8-9 (4)
3-4, 8-9 (4)
8-10 (3)
DA 23824 (09.01.2013) Góra św. Anny
9-10 (2)
4 (1)
4 (1)
8-10 (3)
DA 14078 (16.01.2013) Góra św. Anny
9-10 (2)
4, 8-9 (3)
4, 9 (2)
10 (1)
DA 23826 (30.01.2013) Góra św. Anny
8-10 (3)
2-4, 7-10 (7)
2-4, 7-10 (7)
9-10 (2)
DA 23822 (16.02.2010) Góra św. Anny
9-10 (2)
4-9 (6)
8 (1)
9-10 (2)
MŚO/DP/10886 (marzec)
9-10 (2)
– (0)
– (0)
9-10 (2)
MŚO/DP/11459 (marzec)
8-10 (3)
4, 9 (2)
4 (1)
8-10 (3)

(DA 14078, 16.01.2013, Góra św Anny) ten osobnik nadal ma jasną tęczówkę, większość piór wierzchu ciała jest wymieniona na dorosłego typu, pozostały: pojedyncze juwenalne lotki drugorzędowe (trzy) i pierwszorzędowe (dwie zewnętrzne) oraz odpowiadające im pokrywy pierwszorzędowe i jedna duża pokrywa - wyraźnie jaśniejsze z powodu spłowienia
różnice między juwenalnymi a adulturalnymi lotkami widać szczególnie na spodniej stronie skrzydła; czwarta, ósma i dziewiąta lotka drugorzędowa są jaśniejsze, krótsze i mają mniejszy pasek przedkońcowy; dziewiąta i dziesiąta lotka pierwszorzędowa są jaśniejsze i mają bardziej zaostrzone końce; mimo, że pióra ciała są wymienione na dorosłego typu to niektóre mają jeszcze rysunek bardziej w kształcie podłużnych serduszek niż prążków (typowych dla dorosłej szaty)
wszystkie starówki tego osobnika są dorosłego typu, przedkońcowy pasek jest wyraźnie szerszy od pozostałych; jak wyglądał ten osobnik w pełnym juwenalnym upierzeniu rok wcześniej można zobaczyć tutaj: Rozpoznawanie...)
(DA 23824, 09.01.2013, Góra św. Anny) tęczówka tego osobnika także jest jeszcze jasna, większość pokryw wierzchu ciała jest przepierzona na dorosłego typu, juwenalne pozostały jedynie: jedna lotka drugorzędowa, dwie pierwszorzędowe, oraz odpowiadające im pokrywy pierwszorzędowe
od spodu skrzydła wyraźnie widać juwenalną czwartą lotkę drugorzędową oraz dziewiątą i dziesiątą lotkę pierwszorzędową; niektóre pióra pokrywowe mają jeszcze nieco bardziej podłużny wzór niż typowo dorosły o charakterze prążkowania
mimo, że przepierzone - sterówki tego osobnika nie mają typowo szerokiego paska przedkońcowego, ma on bardziej charakter przejściowy między upierzeniem juwenalnym a adulturalnym;
jak wyglądał ten osobnik w pełnym juwenalnym upierzeniu rok wcześniej można zobaczyć tutaj: Rozpoznawanie...)
(DA 23826, 30.01.2013, Góra św. Anny) ten osobnik ma więcej niż poprzednie ptaki nieprzepierzonych piór juwenalnego typu, pozostały niewymienione: siedem lotek drugorzędowych i trzy pierwszorzędowe, odpowiadające im pokrywy pierwszorzędowe i duże pokrywy oraz najmniejsze pióro skrzydełka; oko także jest jasne
wzór na pokrywach podskrzydłowych i piersi ma typowo prążkowany charakter; druga do czwartej oraz siódma do dziesiątej lotki drugorzędowe, a także ósma do dziesiątej lotki pierwszorzędowe są nieprzepierzone - juwenalnego typu; widać tu wyraźnie, że pióra te są krótsze i bardziej spłowiałe niż nowe - przepierzone, które mają dużo szerszy pas przedkońcowy oraz drobniejsze prążkowanie
sterówki tego osobnika mają wyraźnie zaznaczony szeroki pas przedkońcowy

Życzenia świąteczne

0
0
Drodzy Sympatycy naszego bloga!

Aby Wielkanoc w tym właśnie roku,
nadeszła z sukcesem u Waszego boku,
aby życie układało Wam się zdrowo,
zarówno prywatnie, jak i zawodowo.
Jak najwięcej chwil radosnych
i przepięknej, ciepłej wiosny!

na zdjęciu "naturalne" pisanki w gnieździe sieweczki rzecznej Charadrius dubius
ubarwienie jaj sieweczki rzecznej, podobnie jak innych ptaków z rodziny siewkowatych Charadriidae, sprawia, że doskonale wtapiają się w tło podłoża...
i tym samym "znikają" z pola widzenia potencjalnych drapieżników
kamuflaż jest perfekcyjny

Rozpoznawanie drugorocznych samic błotniaka łąkowego Circus pygargus

0
0
Po poście opisującym upierzenie drugorocznego samca błotniaka łąkowego Circus pygargus (zobacz tutaj: Nasz pierwszy schwytany drugoroczny samiec błotniaka łąkowego), przyszła kolej na zaprezentowanie zdjęć drugorocznych samic tego gatunku. Od 2006 roku udało nam się schwytać już siedem takich samic. Początkowo było to dla nas dużym zaskoczeniem, ale takie samice często przylatują z zimowisk i z powodzeniem przystępują do rozrodu. Nasi czescy koledzy byli bardzo zaskoczeni tym faktem ponieważ nie mieli u siebie takich przypadków. Z kolei z informacji przesłanych przez Niemców wynika, że około 5% samic w badanej przez nich populacji tego gatunku to ptaki w drugim kalendarzowym roku życia.

Upierzenie przejściowe, czyli w trakcie zmiany upierzenia juwenalnego na pierwsze upierzenie adulturalne (zima pierwszego kalendarzowego roku/wiosna drugiego kalendarzowego roku/jesień drugiego kalendarzowego roku życia). Podobnie jak u samców, pierwsze pierzenie juwenalnych samic zaczyna się już na zimowiskach. Rozpoczyna się wymianą pokryw ciała, ma jednak zróżnicowany zakres niektóre osobniki mogą mieć wiosną drugiego roku życia wymienioną większość piór ciała z wyjątkiem lotek, inne tylko pojedyncze pióra na piersi, karku i grzbiecie. Większość typowych osobników wiosną drugiego roku życia ma wymienione pióra na piersi, głowie, karku i grzbiecie, oraz zmienną liczbę piór wśród barkówek, małych i średnich pokryw skrzydłowych. Niektóre osobniki pierzą zimą także pojedyncze pióra w ogonie (najczęściej środkową parę). Pierwsze całkowite pierzenie lotek błotniaków łąkowych rozpoczyna się od wypadnięcia pierwszej wewnętrznej lotki pierwszorzędowej i ma miejsce wcześniej niż pierzenie ptaków dorosłych zwykle między połową maja/początkiem czerwca. Jest ono zawieszane podobnie jak u ptaków dorosłych przed rozpoczęciem wędrówki, a następnie kończone na zimowiskach. W okresie karmienia piskląt (połowa czerwca połowa lipca), czyli wtedy kiedy są najbardziej aktywne w pobliżu gniazd, samice mają najczęściej przepierzone zwykle cztery/pięć wewnętrznych lotek pierwszorzędowych i nieprzepierzone cztery do sześciu zewnętrznych lotek juwenalnego typu. W końcu sierpnia ptaki mają zwykle wymienione sześć do dziewięciu wewnętrznych lotek pierwszorzędowych pozostałe wymieniane są na zimowiskach. O ile w przypadku samców odróżnienie drugorocznych osobników, ze względu na duże różnice między brązową szatą juwenalną, a szarą adulturalną nie nastręcza wiele problemów, to w przypadku samic odróżnienie ptaków w drugim roku życia od starszych wymaga pewnego opatrzenia. Pierwsze co rzuca się w oczy, szczególnie wiosną, to: płowy spód ciała, który jest bardziej jednolity (bez wyraźnych podłużnych plam); podobnie bardziej jednolite (bez wyraźnego rysunku) są pokrywy podskrzydłowe wraz z podbarkówkami; zwykle też lotki drugorzędowe szaty juwenalnej są (od spodu) jednolicie ciemne lub też mają bardzo niewyraźny rysunek w postaci pasów typowych dla dorosłych samic; rysunek na głowie, szyi i karku także jest bardziej skontrastowany w okresie tym może on przypominać nawet rysunek bardziej charakterystyczny dla błotniaka stepowego Circus macrourus ( jasna obroża).Wszystkie te cechy najbardziej wyraźne są wiosną, w miarę postępowania procesu pierzenia, a tym samym zwiększania się udziału piór dorosłego typu w upierzeniu, stają się coraz mniej widoczne. Pomocne w oznaczaniu może być także to, że drugoroczne samice zwykle mają bardziej zaawansowane pierzenie lotek niż starsze samice i zwykle mają wyraźniejsze ubytki w upierzeniu. Tęczówka drugorocznych samic jest zwykle ciemniejsza niż dorosłych i może być jednolicie brązowa, lub częściej bursztynowa z lokalnymi jaśniejszymi (żółtawymi) przebarwieniami. Takie zabarwienie oczu mogą mieć samice jeszcze wiosną trzeciego kalendarzowego roku życia.

(FN 77589, 03.07.2012) ta samica ma brązową tęczówkę, rysunek na głowie jest skontrastowany
większość barkówek, pióra na wierzchu głowy, część małych pokryw skrzydłowych i zewnętrzne duże pokrywy są przepierzone na pióra typu dorosłego, wymienione są też trzy wewnętrzne lotki pierwszorzędowe (czwarta i piąta rosną), odpowiadające im pokrywy pierwszorzędowe oraz drugie pióro skrzydełka (pierwszego - wewnętrznego brak)
przepierzone pióra na piersi oraz pokrywy podskrzydłowe mają ciemniejsze podłużne plamy wzdłuż stosin, podbarkówki mają zaznaczony rysunek w postaci poprzecznych prążków; wszystkie lotki drugorzędowe są juwenalnego typu bez zaznaczonego rysunku, cztery zewnętrzne lotki pierwszorzędowe są także nieprzepierzone
środkowe sterówki tej samicy zostały wymienione na zimowisku (świadczą o tym zniszczone końce piór), pozostała jeszcze para starych juwenalnych sterówek (czwarta od wewnątrz), pozostałe pióra są w fazie wzrostu - pierzenie starówek przebiega u tej samicy prawie jednocześnie
(EX 78765, 13.07.2009) ta samica także ma ciemną tęczówkę, rysunek na głowie także jest skontrastowany
zakres pierzenia jest podobny jak u poprzedniego osobnika, cztery wewnętrzne lotki pierwszorzędowe są wymienione na pióra dorosłego typu
tutaj także widać, że wzór na płowych piórach spodu ciała jest słabo zaznaczony, na wymienionych piórach wzór ten jest wyraźnie zaznaczony, sześć zewnętrznych lotek pierwszorzędowych jest juwenalnego typu
ta samica nie pierzy aktualnie sterówek, środkowa para była wymieniona na zimowisku (pióra są dłuższe od pozostałych), reszta sterówek juwenalnego typu
(FN 81962, 14.07.2014) u tej samicy tęczówka częściowo zaczęła się przebarwiać
pięć wewnętrznych lotek pierwszorzędowych jest wymienionych na pióra dorosłego typu, szósta rośnie; wymienione są też odpowiadające im pokrywy pierwszorzędowe, duże pokrywy i duża część małych pokryw oraz większość barkówek; piąta lotka drugorzędowa rośnie; widać też na tyle głowy jasną plamę utworzoną z bardzo wypłowiałych piór juwenalnych
ta samica ma znacznie więcej przepierzonych pokryw podskrzydłowych i piór spodu ciała niż poprzednie samice; widoczna jest także rosnąca piąta lotka drugorzędowa; cztery zewnętrzne lotki pierwszorzędowe są juwenalnego typu
środkowe sterówki wymienione były na zimowisku, dwie pary (czwarta i piąta licząc od wewnątrz) są jeszcze juwenalnego typu, pozostałe pary (druga, trzecia i szósta) są w fazie wzrostu
(FN 73095, 26.07.2013) ta samica ma wyraźnie przebarwiającą się tęczówkę
cztery wewnętrzne lotki pierwszorzędowe są przepierzone na pióra dorosłego typu, piąta rośnie, szóstej brak; cztery zewnętrzne są juwenalnego typu
tu wyraźnie widać płowe pióra bez rysunku juwenalnego typu na piersi i pokrywach podskrzydłowych oraz ciemniejsze wymienione pióra z wyraźnym rysunkiem typu dorosłego, lotki drugorzędowe juwenalnego typu nie mają prążków typowych dla piór szaty dorosłej
ta samica prawdopodobnie całkiem niedawno wymieniła środkową parę sterówek (pióra są bardzo świeże), szósta (zewnętrzna) para jest w fazie wzrostu, pozostałe starówki są juwenalnego typu

Żaba trawna Rana temporaria

0
0
12.04.2015, zbiornik śródleśny, Rędzin, gm. Wrocław
12.04.2015, zbiornik śródleśny, Rędzin, gm. Wrocław
26.03.2015, Czarnocin, gm. Leśnica, woj. opolskie

Rozpoznawanie ptaków dla najmłodszych - gil Pyrrhula pyrrhula i szczygieł Carduelis carduelis (kolorowanka)

0
0
Dziś w serii kolorowanek do nauki rozpoznawania ptaków dla najmłodszych, dwa gatunki z czerwienią w upierzeniu - gil i szczygieł. Zawsze niezwykle cieszy nas ich widok w karmniku, choć stołują się w nim niezwykle rzadko...

Rozpoznawanie innych gatunków ptaków, które można najczęściej spotkać w przydomowych karmnikach możecie znaleźć w poprzednich naszych postach z kolorowankami: wróbel i mazurek; bogatka i modraszkaszarytka, sosnówka i czubatkadzwoniec i czyż; zięba i jer.

Gil Pyrrhula pyrrhula - nieco większy od wróbla, o "pękatej" sylwetce z czarnym krótkim i wysokim u nasady dziobem. Wierzch głowy ma lśniąco czarny, skrzydła i ogon głęboko czarne z granatowym połyskiem. Grzbiet i barkówki samca, który przedstawiony jest na kolorowance, są szare. Policzki, pierś i boki ciała są intensywnie malinowe. Wzdłuż końców dużych pokryw skrzydłowych przebiega szeroki szarobiały zwężający się pas. Pokrywy podogonowe i duża plama na kuprze są czysto białe. Dymorfizm płciowy u tego gatunku jest bardzo wyraźny, samica jest skromniej ubarwiona niż samiec, ma brązowoszary grzbiet i barkówki oraz beżowopłowe policzki, pierś i boki ciała.

Szczygieł Carduelis carduelis - mniejszy i szczuplejszy od dzwońca czy zięby. Jeden z najbarwniejszych krajowych gatunków ptaków, niestety często z tego powodu oraz nadzwyczaj pięknego śpiewu był chwytany i hodowany w klatkach (oczywiście bezprawnie, bo jak inne łuszczaki objęty jest ochroną!). Ubarwienie głowy szczygła jest niepowtarzalne - czoło i podbródek są karminowoczerwone, za nimi znajduje się podłużna biała plama podkreślona od tyłu czarną obrożą łączącą się na wierzchu głowy z czerwienią. Grzbiet i barkówki, a także dwie owalne plamy na piersiach oraz boki ciała mają ciepłobrązowy kolor. Na kuprze znajduje się biała plama. Skrzydła mają bardzo charakterystyczne ubarwienie - lotki są czarne z intensywnie żółtymi nasadowymi częściami zewnętrznych chorągiewek, podobnie żółte są wewnętrzne duże pokrywy. W ten sposób powstaje na skrzydle szeroki żółty pas przechodzący przez środek czarnego skrzydła. Lotki są dodatkowo zakończone białymi perełkami. Ogon tego gatunku jest czarny, zewnętrzne trzy pary sterówek mają białe okrągłe plamy, pozostałe wewnętrzne mają białe zakończenia. Samica tego gatunku jest prawie tak samo barwna jak samiec.

zadanie dla najmłodszych KOLOROWANKA - wydrukuj i pokoloruj, ryc. P. Zabłocki

Traszka górska Ichthyosaura alpestris - zwycięzca w kategorii "najbarwniejszy strój godowy wśród krajowych płazów"

0
0
Traszka górska Ichthyosaura alpestris jest jednym z pięciu gatunków płazów ogoniastych Caudata żyjących w Polsce i reprezentujących rodzinę salamandrowatych Salamandridae. Z racji jej siedliskowych upodobań najczęściej spotkać ją można na terenach górskich i podgórskich, czasem notowana jest też na niżu. W kraju występuje głównie w Sudetach i Karpatach (tu sięga wysokości 1400 m n.p.m.) oraz na ich pogórzach, a także w Górach Świętokrzyskich. Stanowiska niżowe znane są m.in. z doliny Odry, Wzgórz Trzebnickich oraz okolic Krakowa. W województwie opolskim gatunek ten wykazano w Górach Opawskich i okolicach Namysłowa, my z kolei mamy przyjemność obserwować go niemalże każdej wiosny w okolicach Olesna (na śródleśnych gliniankach nieopodal wsi Wysoka oraz rozlewiskach wokół leśnych stawów hodowlanych koło Starego Olesna). Kwiecień to miesiąc, w którym przypadają gody tego niezwykłego płaza (w sprzyjających warunkach okres godowy rozpoczyna się już w marcu i trwać może aż do lipca). Rozród odbywa się w różnego typu zbiornikach wodnych, jak: leśne stawy, źródliska, starorzecza, glinianki, żwirownie, rozlewiska, rowy, a nawet kałuże czy głębokie koleiny na drodze wypełnione wodą; unika wód płynących. Zasiedla głównie lasy liściaste i mieszane o gęstej warstwie runa, zapewniającej odpowiednią wilgotność. 
W Polsce traszka górska podlega częściowej ochronie gatunkowej. Ponadto figuruje w III załączniku Konwencji Berneńskiej oraz na Światowej Czerwonej Liście IUCN z kategorią LC - gatunek najmniejszej troski, a na Czerwonej Liście Kręgowców Województwa Opolskiego otrzymała kategorię NT - gatunek niższego ryzyka, ale bliski zagrożeniu. Podobnie jak u większości płazów, największym zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie i degradacja miejsc rozrodu oraz zarybianie większych zbiorników.

Przedstawione na poniższych fotografiach traszki zostały wyłowione podczas terenowych prac badawczych nad ważkami woj. opolskiego i na czas sesji fotograficznej umieszczone w przenośnym akwarium, po czym niezwłocznie wypuszczone w miejscu schwytania.

samiec traszki górskiej Ichthyosaura alpestris w ubarwieniu godowym; samce osiągają długość 5-10 cm
brzuszna strona ciała traszki górskiej jest intensywnie pomarańczowa i pozbawiona plamistości
u samca w okresie godowym pojawia się niebieska barwa górnej części i boków ciała; na grzbiecie widać biegnący środkiem niski (ok. 2 mm wysokości), żółty, czarno nakrapiany fałd skórny
na bokach ciała pojawia się intensywnie błękitna wstęga, oddzielająca niebieski wierzch od pomarańczowego brzucha; na górnej granicy tej wstęgi od głowy do kończyn tylnych rozciąga się rząd nieregularnych czarnych plam, ułożonych mozaikowo na jasnym tle
traszki są świetnymi pływakami, poruszają się w wodzie wachlując intensywnie ogonem i kończynami tylnymi, a dla uzyskania opływowego kształtu przyciskają mocno do ciała kończyny przednie; w razie zagrożenia potrafią w ten sposób błyskawicznie umknąć drapieżnikowi
samice są nieco większe od samców, mierzą 6-11 cm długości
w okresie godowym samice są marmurkowe...
nie posiadają błękitnej i mozaikowej wstęgi na bokach ciała, ani fałdu grzbietowego, dolna krawędź ogona ma żółtawe zabarwienie
samice składają jaja od kwietnia do lipca, każda około 100-150 sztuk
jajo ma średnicę 2,5-3 mm; komórka jajowa jest jasnobrązowa
jaja składane są najczęściej pojedynczo i zawijane w liście roślin podwodnych; w przypadku braku roślinności przyklejane są do zanurzonych w wodzie przedmiotów lub do dna - wtedy mogą być sklejane w pakiety po kilka sztuk; na zdjęciu pakiet dwujajowy złożony na twardym liściu rośliny wodnej - na tym i na poprzednich fotografiach jaja zostały złożone bez zawinięcia liści

Jaszczurka zwinka Lacerta agilis

0
0
jaszczurka zwinka Lacerta agilis, samiec
"Z jaszczurką zwinką to jest tak, że jeżeli w słoneczny letni dzień staniesz w Polsce w dowolnym miejscu, które nie jest zatrute ani zabetonowane, nie leży w górach, nie jest podmokłe i nie jest porośnięte lasem ani zwartymi krzakami, możesz mieć niemal zupełną pewność, że w promieniu paru metrów dookoła ciebie wygrzewa się w słońcu kilka - kilkanaście zwinek (...)" - to słowa prof. Tomasza Umińskiego, zaczerpnięte z książki "Życie naszej Ziemi". Ów cytat w dobitny sposób akcentuje, iż jaszczurka zwinka Lacerta agilis jest jednym z najpospolitszych gadów występujących na obszarze naszego kraju. Chyba każdy z Was, przynajmniej raz w życiu, miał okazję natknąć się na ten gatunek podczas spaceru na skraju lasu, po łące, polanie śródleśnej... A jeżeli nie udało Wam się "spojrzeć jej głęboko w oczy", to już na pewno słyszeliście szelest traw lub może nawet widzieliście koniuszek jej ogona, jak w popłochu uciekała spod Waszych stóp. Niejeden z Was zapewne przekonał się też, że uwiecznienie na fotografii tej "zwinnej" jaszczurki jest dość karkołomnym zajęciem i nader często kończy się fiaskiem. Najmniejszy ruch, cień, czy chociażby trzask łamanego patyka mogą zdradzić naszą obecność i tym samym spłoszyć tego pięknego gada. Poniżej prezentujemy zdjęcia zwinek, które wykonaliśmy w trakcie ostatnich wypadów w teren... Kwiecień, to pora godów tych niezwykłych gadów, więc samce "przystroiły się" już w atrakcyjne szaty godowe i na fotografiach prezentują się w nich iście wytwornie. Zobaczcie sami...

samiec zwinki Lacerta agilis; u samca w okresie godowym pojawia się intensywna zieleń boków, a czasem całego ciała (Raszowa, 28.04.2015)
samica nie ma efektownej zielonej szaty godowej (Raszowa, 16.04.2015)
samiec (Wysoka koło Olesna, 19.04.2015)
samiec (Wysoka koło Olesna, 19.04.2015)
samiec (Raszowa, 28.04.2015)
samica (Raszowa, 16.04.2015)
samiec (Grabówka, 21.04.2015)
samiec (Wysoka koło Olesna, 19.04.2015)
samiec (Raszowa, 28.04.2015)
samiec (Grabówka, 21.04.2015)
samiec (Raszowa, 28.04.2015)

Samiec błotniaka stawowego Circus aeruginosus

0
0
Błotniak stawowy Circus aeruginosus jest największym z czterech gatunków błotniaków spotykanych w Europie - jest jednocześnie najpospolitszym wśród błotniaków występujących w Polsce. Podczas polowania spotkać go można na wszelkiego rodzaju terenach otwartych - polach, ugorach, łąkach i terenach podmokłych. Gniazda zakłada zwykle w trzcinowiskach na różnego typu zbiornikach wodnych - stawach, jeziorach, gliniankach, żwirowniach. Mogą to być nawet bardzo małe fragmenty śródpolnych trzcinowisk położone wzdłuż cieków lub śródleśne bagna. Spośród krajowych gatunków błotniaków jest gatunkiem największym i najcięższym. Jego lot nie jest ta lekki i zwinny jak pozostałych błotniaków. Skrzydła podczas lotu są tylko nieznacznie podniesione powyżej tułowia na kształt płytkiej litery "V". Tak jak i u pozostałych krajowych gatunków błotniaków występuje u niego znaczny dymorfizm płciowy - dorosłe samce różnią się ubarwieniem od dorosłych samic i ptaków pierwszorocznych. Dorosłe samce mają częściowo czarne zewnętrzne lotki pierwszorzędowe. Od spodu skrzydła reszta lotek jest kremowa lub prawie czysto biała; pokrywy skrzydłowe mogą być płoworude przez kremowe, aż do prawie czysto białych z niewyraźnym wzorem (różnice te mogą u poszczególnych osobników być wyrazem zróżnicowania osobniczego, a być może jaśniejsze ptaki są starsze). U dorosłych samców głowa może być bardzo jasna z nieznacznym przyciemnieniem wokół oka i pokryw usznych, płowa pierś zwykle jest rdzawo kreskowana; brzuch, boki cała i pokrywy podogonowe są bardziej jednolite i ciemniejsze (rdzawobrązowe). Z wierzchu samce mają bardzo charakterystyczny trójbarwny rysunek - grzbiet, barkówki i część pokryw skrzydłowych jest kasztanowobrązowa, końce zewnętrznych lotek pierwszorzędowych są czarne, a pozostałe partie skrzydeł i ogon są srebrzystopopielate. To wszystko sprawia, że gatunek ten z bliższej odległości jest nie do pomylenia z pozostałymi błotniakami.

Poniższy osobnik schwytany 27.VI.2007 roku koło Nadolic Wielkich (woj. dolnośląskie) ma bardzo jasne ubarwienie (numer obrączki EN 03007). Nawet większość dużych pokryw skrzydłowych oraz trzy zewnętrzne największe barkówki są srebrzystopopielate. Pokrywy podskrzydłowe tylko przy samym tułowiu są nieco ciemniejsze z niewyraźnym rysunkiem - pozostałe są czystopłowe.

Poniższy osobnik jest jeszcze jaśniej ubarwiony - szczególnie zauważalne jest to na spodniej stronie ciała - brzuch, boki ciała i pokrywy podogonowe są płowordzawe. Ten samiec został schwytany 29.VI.2006 roku na gliniankach koło Pęgowa (woj. dolnośląskie) (numer obrączki DN 07169).

Poniższy osobnik jest zaś znacznie ciemniej ubarwiony od poprzednich dwóch. Wyraża się to zwłaszcza w ubarwieniu głowy (ciemniejsze podkreślenie oka i pokryw usznych), brzucha, boków ciała i pokryw podogonywych, oraz ciemniejszych od lotek, bardziej płowych i znacznie bardziej plamkowanych pokryw podskrzydłowych w wewnętrznej części skrzydła.  Być może wynika to ze zróżnicowania osobniczego, a być może jest wyrazem zróżnicowania wynikającego z wieku ptaków. Ciemniejszy, może być w czwartym kalendarzowym  roku życia (czyli nosić pierwszą szatę dorosłego typu), a poprzednie - jaśniejsze od niego - mogą być znacznie starsze. Ten osobnik, o numerze obrączki EN 03008, został schwytany 01.VII.2009 roku w pobliżu miejscowości Jasiona (woj. opolskie).

Rzekotka drzewna Hyla arborea - płaz o "alpinistycznych umiejętnościach" i "akrobatycznym talencie"

0
0
rzekotka drzewna Hyla arborea
Rzekotka drzewna Hyla arborea jest gatunkiem pospolitym, występującym na terenie całego kraju. W górach sięga wysokości 880 m n.p.m. Ten niewielki płaz, bo mierzący zaledwie 3-6 cm, zamieszkuje nasłonecznione lasy liściaste, zarośla, zakrzewienia, parki, brzegi jezior i cieków wodnych; unika lasów gęstych i zacienionych. W ciągu dnia przesiaduje zwykle na łodygach lub liściach drzew, krzewów i roślin zielnych. Od tego właśnie zwyczaju pochodzi jej łacińska, a także krajowa nazwa gatunkowa (hyle to po grecku drzewo, podobnie jak arbor po łacinie). Zielona barwa ciała, która występuje w różnych odcieniach – od jasnej po ciemnozieloną, a także rozłamujący rysunek boków ciała w postaci ciemnego pasa ciągnącego się od nozdrzy aż do kończyn tylnych, sprawiają, że doskonale wtapia się w tło podłoża na którym bytuje. Dodatkowo niezwykła zdolność do zmiany ubarwienia ciała, porównywana do mistrzowskich umiejętności kameleona, powoduje, że „maskowanie się” w środowisku płaz ten opanował do perfekcji. Kamuflaż jest tak idealny, że częściej rzekotkę możemy usłyszeć, aniżeli wypatrzyć w gąszczu roślinności. Na zmianę ubarwienia ciała mają wpływ różne czynniki: temperatura, oświetlenie, wilgotność, a także stan emocjonalny danego osobnika. Z zielonej rzekotka może stać się brązowa, szara, czarna, cytrynowa, a nawet niebieska. Wśród gałęzi drzew i krzewów, a także łodyg roślin zielnych porusza się bardzo sprawnie. Mało tego – potrafi zwinnie wspinać się po bardzo gładkich i pionowych powierzchniach (nawet po szybach okiennych). Swoje „alpinistyczne” i „akrobatyczne” zdolności zawdzięcza obecności specjalnych przylg na końcach palców obu par kończyn oraz płaskiemu i lepkiemu brzuchowi. Wystarczy, że skoczy na gałązkę lub listek i zaczepi się na nich tylko jedną przylgą, bez najmniejszego trudu potrafi podciągnąć całe ciało. Inną ciekawą umiejętnością jest wydawanie najgłośniejszego dźwięku spośród wszystkich krajowych płazów, który w sprzyjających warunkach słyszalny jest  nawet z odległości ponad 1 km. Samce odzywają się od wiosny do jesieni, ale najczęściej możemy je usłyszeć w porze godów, przypadającej od kwietnia do czerwca. W ciepłe noce „panowie” godują nawet do późnych godzin nocnych. Na miejsce rozrodu rzekotki wybierają zwykle zbiorniki obficie zarośnięte roślinnością podwodną i przybrzeżną, takie jak stawy, starorzecza, glinianki, zbiorniki w piaskowniach i żwirowniach. Jedna samica może złożyć nawet ponad 1000 jaj. Skrzek składany jest w niewielkich pakietach, liczących od 20 do 150 jaj. Jaja są białokremowe, otoczone galaretowatą osłonką i mają ok. 1,5-2 mm średnicy.
W Polsce rzekotka drzewna podlega ochronie całkowitej i czynnej. Ponadto figuruje w II załączniku Konwencji Berneńskiej i IV załączniku Dyrektywy Siedliskowej oraz na Światowej Czerwonej Liście IUCN z kategorią LC - gatunek najmniejszej troski. Podobnie jak u większości płazów największym zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie, fragmentacja i degradacja siedlisk oraz wprowadzenie do zbiorników wodnych ryb drapieżnych.

Grabówka, 05.05.2015
Grabówka, 05.05.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Grabówka, 07.05.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Grabówka, 07.05.2015
Grabówka, 05.05.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Grabówka, 07.05.2015
Grabówka, 07.05.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Grabówka, 05.05.2015
Trestno koło Wrocławia, 11.04.2015
Park Wschodni we Wrocławiu, 24.04.2015
Grabówka, 05.05.2015
Grabówka, 07.05.2015
Grabówka, 07.05.2015
jaja rzekotki drzewnej; Grabówka, 07.05.2015
Grabówka, 07.05.2015

Łątka halabardówka Coenagrion hastulatum

0
0
Łątka halabardówka Coenagrion hastulatum to najrzadziej przez nas spotykany gatunek z rodzaju Coenagrion w województwie opolskim. Do tej pory stwierdziliśmy go zaledwie na trzynastu stanowiskach, a szkoda, bo to piękny gatunek. Jego rzadkość na Opolszczyźnie wynika z pewnością z preferencji siedliskowych. Najczęściej spotykany jest bowiem nad płytkimi, kwaśnymi zbiornikami z gęstą pokrywą torfowców i wełnianki, a takich siedlisk niestety w woj. opolskim jak na lekarstwo... Dla początkującego obserwatora łątka halabardówka może być podobna do innych gatunków łątek. Przy odrobinie opatrzenia jednak, przynajmniej samce, łatwo odróżnić od samców łątki dzieweczki Coenagrion puella i łątki wczesnej Coenagrion pulchellum. Największa różnica występuje w ubarwieniu drugiego segmentu odwłoka, na wierzchu którego u łątki halabardówki występuje plamka w kształcie grzybka (lub strzałki), a po jej bokach mniejsze podłużne plamki (kreseczki). Na trzecim segmencie odwłoka z kolei występuje plama w kształcie zwężającego się w kierunku przodu klina, czerń zajmuje mniej niż 50% długości segmentu. Przy większym obeznaniu z tymi gatunkami można już na pierwszy rzut oka zauważyć wyraźny, bardziej zielonkawy odcień niebieskiej barwy ciała. Prezentowane zdjęcia samców tego gatunku wykonano 12.05.2015 na brzegu śródleśnego stawu „Kasztal” położonego w północno-wschodniej części gminy Jemielnica, w nadleśnictwie Zawadzkie (UTM: CB11).





Trzyszcz piaskowy Cicindela hybrida


"Nasze" błotniaki łąkowe Circus pygargus lęgowe w Czechach

0
0
Niedawno otrzymaliśmy wiadomość od Dušana Boucnego, który zajmuje się ochroną błotniaka łąkowego Circus pygargus w Czechach, że udało mu się sfotografować w okolicach Ostrawy błotniaki oznakowane kolorowymi obrączkami. Po obejrzeniu zdjęć okazało się, że wszystkie pięć ptaków nosi oprócz standardowych metalowych obrączek, także kolorowe znaczniki z indywidualnym kodem. Znaczniki były w kolorze pomarańczowym z czarnym kodem - czyli takie jakie stosuje się w Polsce do znakowania tego gatunku. Ponieważ zdjęcia jakie przysłał nam Dušan są wprost rewelacyjnej jakości - udało się łatwo zidentyfikować trzy z obserwowanych przez niego ptaków. Czwarty ptak niestety miał bardzo zabrudzoną obrączkę i nie udało się odczytać kodu, piąty nie dał się zbyt blisko podejść aby wykonać zadowalające zdjęcie - ale jak napisał nam Dušan - nie podda się i spróbuje jeszcze wykonać dodatkowe fotografie. W okolicach Ostrawy, niedaleko od granicy z Polską, Dušan stwierdził w tym sezonie gniazdowanie 7 par błotniaka łąkowego. Jak widać ptaki mogą zmieniać w kolejnych sezonach miejsce swojego gniazdowania. Poniżej prezentujemy znakomite zdjęcia Dušana (które pozwolił nam wykorzystać na potrzeby niniejszego posta) i mapki z miejscami obrączkowania trzech z pięciu stwierdzonych w Czechach ptaków, oraz bardzo przybliżone (ze względu na bezpieczeństwo lęgów) miejsce gniazdowania w tym sezonie.

Pierwszy z ptaków - samica o numerze obrączki metalowej FN 73090, została przez nas zaobrączkowana 22.07.2013 r. koło miejscowości Zębowice w woj. dolnośląskim. Samica była tam lęgowa i wychowała 4 pisklęta. Obecnie gniazduje w odległości około 170 km od miejsca oznakowania.
samica lęgowa obecnie w okolicach Ostrawy, fot. Dušan Boucný

Drugi sfotografowany ptak to samiec o numerze obrączki FN 73090. Został przez nas zaobrączkowany podczas lęgów 23.07.2013 r. w okolicach miejscowości Dzielawy w woj. opolskim. Obecne miejsce lęgów oddalone jest o około 20 km od miejsca oznakowania.
samiec lęgowy obecnie w okolicach Ostrawy, fot. Dušan Boucný
 
Trzeci z ptaków - samica o numerze obrączki FN 81944, była przez nas oznakowana jako ptak lęgowy 09.07.2014 r. w okolicach miejscowości Bogdanowice w woj. opolskim. Obecnie gnieździ się około 20 km od miejsca obrączkowania.
samica lęgowa obecnie w okolicach Ostrawy, fot. Dušan Boucný

Oby jak najwięcej tak znakomicie udokumentowanych wiadomości powrotnych - wtedy nasza wiedza o tym rzadkim gatunku znacznie się zwiększy...

Kolejne dwa gatunki ważek stwierdzone w "naszym" ważkowym ELDORADO

0
0
Sezon ważkowy dawno rozpoczęty i mimo, że czasu ciągle na wszystko brakuje, nie mogło się obyć bez wizyty w naszym ważkowym ELDORADO - piaskowni koło Grabówki. Właściwie wizyty w tym miejscu poświęcone były sesjom fotograficznym płazów, ale przy okazji udało się także poczynić kilka ciekawych obserwacji ważek. Do zaskakująco licznego grona gatunków ważek stwierdzonych do tej pory przez nas w tym miejscu dołączyły kolejne dwa: łątka halabardówka Coenagrion hastulatum i gadziogłówka zwyczajna Gomphus vulgatissimus. Co więcej, oba nowe gatunki przechodzą rozwój na terenie piaskowni. Pierwszy preferuje niewielkie zarośnięte z rzadka torfowcami i turzycami zbiorniki osłonięte porastającymi teren piaskowni sosnowymi zadrzewieniami. W takich to miejscach właśnie obserwowaliśmy osobniki teneralne łątki halabardówki oraz zachowania godowe dojrzałych już osobników. Młodociane i dorosłe okazy gadziogłówki zwyczajnej obserwowaliśmy natomiast nad brzegami największego ze zbiorników, gdy wygrzewały się przysiadając na oświetlonych promieniami słońca krzewach. Lista gatunków ważek stwierdzonych na terenie tej rozległej i bogatej w różnorodne siedliska piaskowni zwiększyła się więc do 41. Mamy tu więc aż 66,1% wszystkich gatunków ważek notowanych współcześnie w województwie. O całej reszcie odonatofauny piaskowni, pisaliśmy w zeszłym sezonie (czytaj tutaj: piaskownia koło Grabówki - ważkowe ELDORADO i tutaj: oczobarwnica mniejsza - kolejny gatunek w ważkowym Eldorado). Podczas tegorocznych wizyt w tym miejscu udało nam się także potwierdzić rozwój kolejnych pięciu gatunków, których rozwój do tej pory był jedynie prawdopodobny, a są to: pióronóg zwykły Platycnemis pennipes, oczobarwnica większa Erythromma najas, łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula, szklarka zielona Cordulia aenea i żagiew ruda Aeshna isoceles. Ciekawe jakie jeszcze niespodzianki szykuje dla nas to miejsce...

Stanowisko: Grabówka - rozległa czynna piaskownia kruszywa "Dziergowice", UTM: CA07, 50°16′26″N, 18°16′51″E.

samiec łątki halabardówki Coenagrion hastulatum
ten gatunek na terenie piaskowni obserwowaliśmy po raz pierwszy
młoda samica gadziogłówki zwyczajnej Gomphus vulgatissimus
te piękne ważki trudno podejść, zwłaszcza gdy się nagrzeją na słońcu...
odwłok samicy jest dużo grubszy niż samca
samiec gadziogłówki ma charakterystyczne rozszerzenie 8 i 9 segmentu odwłoka
żagiew rudą Aeshna isoceles stwierdziliśmy w piaskowni już w zeszłym sezonie, ale dopiero teraz znaleźliśmy wylinki i zaobserwowaliśmy teneralne osobniki
ten gatunek ma charakterystyczne duże zielone oczy
teneralny osobnik ma jeszcze szkliste skrzydła
jeszcze kilka chwil suszenia skrzydeł i poleci w swój pierwszy w życiu lot

Jedyna w swoim rodzaju - łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula

0
0
Pierwsze słowa tytułu posta - jedyna w swoim rodzaju - mogą w tym wypadku być rozumiane dwojako. Po pierwsze dosłownie - jest to jedyny gatunek ważki z rodzaju Pyrrhosoma występujący w kraju, pod drugie - może odnosić się do jej ubarwienia, bowiem tylko ten gatunek spośród krajowych ważek równoskrzydłych Zygoptera ma czerwone ubarwienie. Sprawia to, że jest praktycznie nie do pomylenia z innymi gatunkami, nawet dla początkujących obserwatorów ważek. Dojrzałe formy tego gatunku można obserwować jako jedne z pierwszych ważek, bo już od końca kwietnia. Łunica występuje w całej Polsce. Preferuje niewielkie zbiorniki wodne obficie porośnięte roślinnością, często spotykana jest na torfowiskach, małych stawach, a także nad wolno płynącymi ciekami. Na pierwszych sześciu zdjęciach prezentujemy dorosłe samce, na przedostatnim młodocianą samicę, a na ostatnim samicę dojrzałą.

Wizyta KOPCIUSZKA w muzeum... ;-)

0
0
Oczywiście nie chodzi o wizytę w muzeum wszystkim znanej postaci z baśni braci Grimm, a odwiedziny niewielkiego owadożernego ptaka o tym samym "imieniu" - a raczej polskiej nazwie gatunkowej. Kopciuszek Phoenicurus ochruros to powszechnie występujący w miastach i wszelkich osiedlach ludzkich ptak z rodziny muchołówkowatych Muscicapidae. Znany jest przede wszystkim ze swojego pomarańczowego ogonka, którym potrząsa przy każdej okazji. Inną jego charakterystyczną cechą jest śpiew, który usłyszeć można jeszcze przed nastaniem świtu. Zwrotka rozpoczyna się trzeszczącymi dźwiękami, których nie można pomylić z głosami innego gatunku krajowego ptaka. Jak już wspomnieliśmy kopciuszki chętnie lęgną się w osiedlach ludzkich, gniazda zakładają w zakamarkach muru, na różnych belkach pod dachami, czasami nawet wewnątrz różnych budynków gospodarskich, korzystają też z półotwartych budek lęgowych. W tym roku koło muzeum obserwowaliśmy już od wczesnej wiosny pięknie ubarwionego samca kopciuszka. Jego upierzenie wskazywało na to, iż jest to osobnik, który wykluł się z jaja co najmniej w 2013 roku. Nie udało nam się go złapać i zaobrączkować, gdyż kopciuszek jak większość owadożernych ptaków ma wyjątkowo bystry wzrok i zawsze w porę zauważał sieci ornitologiczne i je sprawnie omijał. Dziś jednak "wpadł" z niezapowiedzianą wizytą do muzeum... Wpadł, a raczej wleciał przez otwarte okno. Ptaka szybko złapaliśmy, zaobrączkowaliśmy i po krótkiej sesji zdjęciowej czym prędzej wypuściliśmy, bowiem nasz kopciuszek karmi właśnie prawie całkiem wyrośnięte podloty...

dorosły samiec kopciuszka Phoenicurus ochruros ma smolisto czarną maskę kontrastującą z jasnoszarym wierzchem głowy, biały panel na skrzydle utworzony przez białe krawędzie zewnętrznych chorągiewek lotek drugo- i trzeciorzędowych
to pewnie od ciemnoszarej barwy upierzenia kojarzącej się z sadzą oraz odwiedzania przez kopciuszka dachów i kominów wzięła się jego polska nazwa
najbardziej rzucającą się w oczy cechą ubarwienia kopciuszka jest jego intensywnie pomarańczowy ogon - a raczej jego wszystkie, z wyjątkiem środkowych, sterówki...

Zalotka białoczelna Leucorrhinia albifrons - czterdziesty drugi gatunek ważki w piaskowni koło Grabówki!

0
0
Całkiem niedawno, bo w maju, donosiliśmy o dwóch kolejnych gatunkach ważek stwierdzonych w naszej ulubionej piaskowni. W tym sezonie do odonatofauny tego miejsca przybyły nam: łątka halabardówka Coenagrion hastulatum i gadziogłówka zwyczajna Gomphus vulgatissimus (czytaj tutaj: kolejne dwa gatunki ważek stwierdzone w naszym ważkowym ELDORADO). I choć skrycie mamy "apetyt" na więcej, to nie spodziewaliśmy się, że kolejny gatunek przybędzie tak szybko. Przed dwoma tygodniami dostaliśmy kilka zdjęć ważek do oznaczenia od naszej koleżanki Moniki, która odwiedziła wraz siostrą piaskownię w ramach niedzielnej przyrodniczej wycieczki. Okazało się, że wśród przesłanych zdjęć było jedno niestwierdzonego jeszcze przez nas w tym miejscu gatunku - zalotki białoczelnej Leucorrhinia albifrons (fotkę tę można zobaczyć na blogu Moniki: Grabówka - niedzielne odwiedziny). Zdjęcie było wielce obiecujące, gdyż widniała na nim młodociana samica zalotki - a to mogło oznaczać, że ważka ta przeszła rozwój gdzieś w pobliżu... Tak więc odwiedziliśmy piaskownię i udaliśmy się w miejsce wskazane przez Monikę. Wyjazd okazał się bardzo udany. Na początku zaobserwowaliśmy dwa teneralne samce zalotki białoczelnej, a potem było już tylko lepiej... W sumie nad dwoma płytkimi zbiornikami widzieliśmy około 30 terytorialnych samców tego gatunku, obserwowaliśmy też kilka tandemów w trakcie kopulacji, a wśród przybrzeżnej roślinności wypatrzyliśmy dwa liniejące osobniki i znaleźliśmy 32 wylinki. Ponieważ pogoda sprzyjała, udało się także wykonać kilka zdjęć dokumentacyjnych. MAMY WIĘC NA TYM STANOWISKU 42 GATUNEK WAŻKI! ;-).

O całej reszcie odonatofauny piaskowni pisaliśmy w zeszłym sezonie (czytaj tutaj: piaskownia koło Grabówki - ważkowe ELDORADO i tutaj: oczobarwnica mniejsza - kolejny gatunek w ważkowym Eldorado).

Stanowisko: Grabówka - rozległa czynna piaskownia kruszywa "Dziergowice", UTM: CA07, 50°16′26″N, 18°16′51″E.

tenaralny samiec zalotki białoczelnej Leucorrhinia albifrons ma jeszcze szkliste nie całkiem wyschnięte skrzydła, odwłok ma czarny - pozbawiony niebieskiej barwy, przydatki analne są białe
u starszego samca u nasady odwłoka pojawia się barwa niebieska
na tym zdjęciu widać jak samiec przenosi nasienie z pierwotnego do wtórnego narządu kopulacyjnego (położonego na spodzie drugiego segmentu odwłoka)
samce przysiadały chętnie na łodygach trzcin i były wtedy trudne do zauważenia
niektóre przysiadały też na szczytach ułamanych trzcin i innych roślin
wszystkie zalotki mają białe żyłki biegnące od pterostigmy ku szczytowi skrzydeł
podobnie wszystkie gatunki zalotek mają białe "czoła" (od tej cechy pochodzi nazwa rodzajowa Leucorrhinia), a dokładniej białe są: czoło frons, nadustek clypeus i warga górna labrum
tułów i nasada odwłoka pokryte są jasnymi włoskami
zalotka białoczelna ma ciemnobrązowe oczy ze szmaragdowym opalizującym odcieniem
wylinki zalotki białoczelnej są stosunkowo niewielkie, mają wyraźne kolce boczne na 8 i 9 segmencie odwłoka oraz wyraźne kolce grzbietowe na segmentach od 4 do 6; wylinki znajdowaliśmy nisko nad wodą na łodygach trzcin i sitów w przybrzeżnej partii zbiornika
udało nam się też wypatrzeć dwa liniejące samce
wśród trzcin dało się zauważyć kopulujące pary zalotek w tandemach
na tym zdjęciu widać wyraźnie jak samiec przytrzymuje samicę przydatkami analnymi za tył głowy, samica z kolei sięga swoimi narządami rozrodczymi do zlokalizowanych na spodzie drugiego segmentu odwłoka wtórnego aparatu kopulacyjnego samca
istna kamasutra...
Viewing all 147 articles
Browse latest View live